ICT-innovaties moeten voor samenhang in bouwsector zorgen

CT als aanjager van vernieuwing in de bouw. Daar gelooft prof. Arjen Adriaanse heilig in. De bouwsector bestaat te veel uit losse eilanden, namelijk bouwprocesfasen, partijen en projecten. De sector kent enorme faalkosten en heeft een verwaarloosbare productiviteitsgroei. Samenhang is er te weinig en ICT-bruggen kunnen echt een verschil maken. Adriaanse sprak op 9 oktober 2014 zijn intreerede uit ter aanvaarding van het ambt van hoogleraar Bouwprocesintegratie & ICT aan de Universiteit Twente.

Adriaanse noemt in zijn intreerede als voorbeeld het ontwerp, de bouw en het beheer en onderhoud van de 1.200 meter lange Botlekbrug nabij Rotterdam, één van de grootste hefbruggen ter wereld. De acht betrokken ontwerpers stelden 13.500 ontwerpdocumenten op. “Vervolgens moet de brug gebouwd worden. Dat brengt ook weer grote uitdagingen met zich mee. Want hoe krijg je de stalen hefdelen, die elk 5.000 ton wegen, op hun plek? En hoe krijg je 40.000 m3 onderwaterbeton voor de fundering en 5.300 m3 beton voor de heftorens gestort?”
Ook in het onderhoud geeft Adriaanse inzicht: “Twintig jaar onderhoud met zware prestatie-eisen. Als die brug per ongeluk open blijft staan, kost dat tienduizenden euro’s per kwartier. Dat is niet niks.”

Adriaanse werkt zowel in het bedrijfsleven als vanuit zijn functie in Twente bij de vakgroep Construction Management and Engineering dagelijks samen met mensen die zich met deze uitdagingen bezighouden. “Beton en staal hadden altijd mijn interesse, maar tijdens mijn studie gebeurde er iets onverwachts. Ik raakte geïnspireerd door ICT en de ‘Twentse combinatie’ van bèta- en gammawetenschappen. Ik realiseerde me dat ICT allerlei mogelijkheden biedt om verschillende werelden in de bouw met elkaar te verbinden, maar dat het ook erg lastig is om dit in de bouwcontext voor elkaar te krijgen.”

Bouwsector geplaagd door opdeling
Adriaanse ziet de bouwsector als een archipel die is opgedeeld in vele eilanden en bovendien met 5% van het BBP groter is dan veel mensen denken. “De bouw wordt geplaagd door deze opdeling. Het verbinden en integreren van de eilanden is een belangrijk thema. De steeds geavanceerdere ICT kan een belangrijke brugfunctie vervullen tussen de verschillende eilanden. We kunnen de potentie van deze bruggen pas echt benutten als er ook een aantal fundamentele veranderingen wordt doorgevoerd op de eilanden zelf en in de samenhang tussen de eilanden.”

De hoogleraar houdt zich in zijn onderzoek bezig met het verbinden en integreren van deze eilanden. Hij volgt relevante ICT-ontwikkelingen en bekijkt hoe deze ingezet kunnen worden om de verschillende eilanden met elkaar te verbinden. Zijn speciale aandacht gaat uit naar één belangrijke ICT-gerelateerde ontwikkeling voor de bouw: Bouw Informatie Modellen (BIM).

“Verschillende onderzoeken tonen het steeds grotere belang van BIM aan”, vertelt Adriaanse. “In 2012 werkte 71% van de bouwbedrijven in de VS met BIM. In 2009 was dit percentage nog 49%. In West Europa lag dit percentage in 2010 op 36%. Inmiddels wordt het gebruik van BIM voorgeschreven door overheden in Scandinavië en in landen als het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Singapore. Ook in Nederland is er een opmars. Allerlei architecten- en ingenieursbureaus zijn actief bezig met de invoering van BIM en in de jaarverslagen van de grote Nederlandse bouwbedrijven komt de term BIM regelmatig voorbij.”
Adriaanse concludeert echter dat er in organisatorisch oogpunt nog veel te winnen valt in relatie tot BIM. “De organisatorische aspecten moeten in de praktijk ingevuld worden om aan te kunnen haken bij de geschetste BIM-ontwikkelingen en ICT-trends. Zowel via onderwijs als onderzoek kunnen we als universiteit bijdragen aan de invulling van die organisatorische aspecten.”

Adriaanse wil zich de komende jaren richten op meer geïntegreerde manieren van werken en samenwerken in het bouwproces en de mogelijkheden van BIM om dit te ondersteunen en aan te jagen. Hij doet dit aan de hand van twee onderzoekslijnen: ‘Supply Chain Management & BIM’ en ‘Lifecycle Management & BIM’. “Als we hierin slagen ontstaan er iconen in de bouwarchipel die de bouw als geheel fundamenteel kunnen veranderen. ICT als aanjager van vernieuwing in de bouw. Daar geloof ik in.”

In het T-Xchange Virtual Reality Lab op de Twentse universiteitscampus worden BIM-modellen getest (zie foto).

Symposium
Aan de oratie van Adriaanse werd een symposium gekoppeld. Hier sprak onder andere Issam El-Absi over een van de grootste bouwprojecten ter wereld: een terminalgebouw op het vliegveld van Abu Dhabi. Adriaanse en El-Absi werken intensief samen in het Europese 5D Initiative.

Over Arjen Adriaanse
Adriaanse is deeltijdhoogleraar binnen de vakgroep Construction Management en Engineering van de faculteit CTW van de Universiteit Twente. Hij is bij het bouwconcern Ballast Nedam verantwoordelijk voor de ontwikkeling en implementatie van de BIM. De overtuiging en wens van Adriaanse: “Ik zie er naar uit om met één been in de praktijk en met één been in de universitaire wereld bij te dragen aan het bouwen van die ICT-bruggen die het echte verschil kunnen maken in de bouwsector.”