Toekomst van de zakelijke postmarkt in geding

De Vereniging Grootgebruikers Postdiensten (VGP) is op zich content met de stappen van het Kabinet, omarmt het adagium ‘Concurrentie waar het kan en samenwerken waar het moet’.
De VGP beschouwt de recente postdialoog als een gemiste kans en blijft zeer bezorgd over de gevolgen voor de zakelijke markt.

Postdialoog

De VGP onderschrijft de noodzaak tot snel en slim handelen om de postbezorging betaalbaar en betrouwbaar te houden. De recent gevoerde postdialoog heeft daar naar onze mening slechts een bescheiden steentje aan bijgedragen. De VGP is van mening dat het proces niet dialoog-waardig is verlopen en vindt de uitkomst niet tevredenwekkend. Naar het oordeel van de VGP wordt terecht aandacht gevraagd voor de betaalbaarheid en betrouwbaarheid van de Universele Postdienst (UPD) bij snel afnemende volumes. Daarbij dient echter niet uit het oog te worden verloren dat het consumentendeel van de UPD slechts een klein deel (ca. 3%, excl. kerstzegel en internationaal) van de postmarkt uitmaakt. Het leeuwendeel (ca. 85-90%) wordt gevormd door zakelijke partijenpost.

UPD

Uiteraard onderschrijft de VGP het belang van het borgen van de postbezorging met een maatschappelijk, sociaal en/of medisch karakter. De politiek zou zich niet zo manifest moeten laten leiden door de emotie rondom deze specifieke UPD-onderdelen. Die onderdelen zijn uitermate geschikt voor gerichte en slimme oplossingen. Zo zou een doelgroepgerichte en inhoudelijke segmentering van de UPD het waarborgen van het publieke belang van bereikbaarheid, betaalbaarheid en betrouwbaarheid van de UPD stimuleren. De UPD kan daardoor tevens aanbesteedbaar worden gemaakt. Oudeman refereert in haar rapport aan Denemarken als het gaat om een niet gewenste situatie voor de UPD. Ze gaat voorbij aan het feit dat het Deens postbedrijf monopolist is. De door haar aangevoerde argumenten ter voorkoming van zo’n Deense situatie in Nederland tonen daarmee juist aan welke nadelige effecten consolidatie en monopolie teweegbrengen. De huidige UPD-uitvoerder in Nederland maakt een goed rendement op de UPD.

Bredere bezorgmarkt

De VGP herkent het mogelijk toekomstig opgaan van de postmarkt in een bredere bezorgmarkt. De VGP hecht grote waarde aan een gelijk speelveld in zo’n toekomstige bredere bezorgmarkt, waarin concurrentie op arbeidsomstandigheden is uitgebannen. De VGP onderschrijft ook dat een bredere bezorg- en postmarkt gebaat zal zijn bij een zo flexibel en toekomstbestendig mogelijke wetgeving. De VGP is wel bezorgd hoe tijdens de door het Kabinet voorziene periodieke herijkingsmomenten van zo’n wetgeving voldoende en tijdige borging met marktpartijen plaatsvindt. De stakeholders in de postmarkt zijn er in alle marktsituaties bij gebaat prijs-, service- en kwaliteitsbelangen tegenover de postvervoerder(s) te kunnen reguleren en borgen.

Zakelijke markt

Naar het oordeel van de VGP worden de belangen van de zakelijke markt nauwelijks betrokken en uitsluitend negatief belicht in het kabinetsbesluit. Het kabinetsbesluit voorziet niet in het nemen van gerichte, slimme beleidsmaatregelen. Daardoor wordt de blijvend goede werking van de zakelijke postmarkt belemmerd. Met teleurstelling meent de VGP een houding van het Kabinet te herkennen alsof de zakelijke markt als enige heeft geprofiteerd van de recent doorgevoerde liberalisering. De meeste partijen in de huidige coalitie waren destijds de initiators van de liberalisering. Het schetsen van een meer genuanceerd beeld zou geloofwaardiger zijn geweest. Lagere bezorgkosten berekent de zakelijke markt immers door in haar eindproducten en dus heeft de consument daar baat bij. Last but not least. PostNL heeft zich door de concurrentie weten te transformeren van een verlieslatend staatsbedrijf naar een efficiënte logistieke dienstverlener en is daarmee één van de beste postvervoerders ter wereld.

First en last mile

De constatering van het Kabinet dat het samenwerken in de last mile te weinig economisch voordeel oplevert is door de beperkende centrale vraag in het onderzoek van Rebel onjuist. Er is uitsluitend onderzoek gedaan naar de last mile voor de brievenpost. De first mile en de context van een bredere bezorg-, folder- en pakkettenmarkt zijn in het geheel niet betrokken in de centrale onderzoeksvraag. Bovendien is het niet betrekken van MvO-effecten een gemiste kans, zeker gezien de recente initiatieven rondom de Klimaatwet.

Consolidatie

Het mogelijk door het Kabinet ondersteunen van consolidatie van de twee grootste netwerken, het versoepelen van de werking van de AMM (aanmerkelijke marktmacht), het mogelijk verlenen van exclusieve rechten aan de UPD-uitvoerder en het niet aanbesteden van de UPD dragen niet bij aan het betaalbaar en betrouwbaar houden van de UPD. Het kabinet zou met zo’n steun het belang van de huidige shareholders laten prevaleren boven dat van (toekomstige) stakeholders. Het argument dat de volumeafname veel sneller gaat dan ooit is voorzien wordt ten onrechte opgevoerd. Al in 2011 noemt WIK de huidige volumedaling in één van haar scenario’s in een -in opdracht van de overheid- ingesteld onderzoek. Dat komt dus niet als een verrassing, maar wordt nu ten onrechte door het Kabinet aangewend om de werking van de AMM terug te dringen.

In het kabinetsbesluit wordt als voorbeeld van mogelijkheden tot ‘samenwerken onder de mededingingswet’ verwezen naar de afspraak die banken hebben gemaakt voor het gezamenlijk geldtellen. Deze vergelijking gaat niet op. Er zijn tientallen banken betrokken in die samenwerking terwijl samenwerking tussen postvervoerders slechts twee serieuze partijen zou kunnen betreffen. Het herintroduceren van een monopolist werkt sterk prijsopdrijvend, zal de kwaliteit en servicegerichtheid onder druk zetten, de innovatiekracht verlagen en tot groot verlies van arbeidsplaatsen in de sector leiden. Bovendien gaat Oudeman er in haar rapport volledig aan voorbij dat de uitstekende prijs/kwaliteitverhouding in Nederland en het op één na beste postbedrijf ter wereld juist de positieve gevolgen zijn van de liberalisering.

Het argument dat er na consolidatie van PostNL en Sandd afdoende concurrentie overblijft met de kleine onderling samenwerkende regionale postvervoerders met 5-10% marktaandeel gaat volledig mank. Met zo’n consolidatie zou een private marktpartij monopolist worden in een markt van nu nog ruim € 1,1 miljard en over 4-5 jaar om en nabij € 800 miljoen. Uiteindelijk bestaat het risico op het ontstaan van een Deense situatie en wordt de betaalbaarheid en betrouwbaarheid van de UPD in Nederland pas echt onhoudbaar. Bovendien bestaat het risico dat PostNL gesteund door de overheid met het inlijven van concurrent Sandd haar toekomstige dominantie in de bredere bezorg-, folder- en pakkettenmarkt nu reeds veiligstelt.

Een fusie tussen PostNL en Sandd stuit op mededingingsrechtelijke bezwaren. Ons inziens zal niet kunnen worden aangetoond dat er sprake is van gewichtige redenen van algemeen belang.

Oproep

De VGP roept het kabinet op:

1. de netwerkconcurrentie in stand te houden,
2. de sectorspecifieke werking van de AMM niet in te perken,
3. geen exclusieve rechten aan de UPD-uitvoerder te verlenen,
4. de UPD te herinrichten en het niet aanbesteden van de UPD te heroverwegen,
5. gedegen onderzoek te doen naar de lange termijn ontwikkelingen in de bredere post- en bezorgmarkt.

Vereniging Grootgebruikers Postdiensten

De Vereniging Grootgebruikers Postdiensten (VGP) is een initiatief van grote verzenders van geadresseerde post op de Nederlandse postmarkt. Sinds 15 augustus 2006 hebben de inmiddels 33 organisaties de krachten gebundeld. De leden van de VGP zijn, met gezamenlijk ca. 0,7 miljard poststukken per jaar, verantwoordelijk voor ca 26% van de totale geadresseerde postmarkt in Nederland. Het doel van de VGP is collectieve belangenbehartiging, het in stand houden van de concurrentie op de postmarkt en het delen van kennis tussen de leden op het gebied van documentenverwerking en postvervoer.