Toekomstonderzoek laat zien hoe publieke waarden richting kunnen geven aan sociaal contact online

DEN HAAG, 27 oktober 2025 – Digitale technologie heeft ons veel gebracht: we zijn altijd en overal in contact met elkaar. Maar de voorwaarden voor dat online contact worden veelal bepaald door een handvol Big Tech-bedrijven. Met hun algoritmen sturen zij op zoveel mogelijk interacties, waarbij conflict en ophef meer winst genereren dan verbindende ontmoetingen. Zijn onze digitale ontmoetingsplekken wel ingericht op verbinding? Hoe ziet betekenisvol contact eruit in de digitale publieke ruimte? Om daar vorm aan te geven, lanceert Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT) vandaag toekomstverkenning #105 Toekomst van contact.

In Als het klikt: toekomsten van contact in de digitale publieke ruimte gaat toekomstonderzoeker Lilian de Jong op zoek naar deze betekenisvolle verbinding. Ze laat zien hoe die ruimten eruit zouden kunnen zien en welke keuzes we nu moeten maken om in de toekomst een wenselijke digitale publieke ruimte te vormen.

“Het is aan ons om de digitale publieke ruimte bewust vorm te geven, dat betekent publieke waarden vooropstellen, bruggen bouwen tussen mensen en platforms, en investeren in inclusie en digitale vaardigheden.” – Lilian de Jong

Oprechte verbinding 
Sociale media lijken op digitale pleinen waar we elkaar ontmoeten, maar worden nu vaak beheerd door bedrijven die winst boven contact stellen. Daardoor groeien gevoelens van verdeeldheid en wantrouwen, terwijl publieke waarden als autonomie en inclusie onder druk staan. De verkenning laat zien wat voor alternatieven mogelijk zijn. Digitale publieke ruimten die net als bibliotheken of parken openstaan voor iedereen, zonder dat data als handelswaar dienen.

Het gevolg is dat gevoelens van verdeeldheid en eenzaamheid toenemen en desinformatie meer ruimte krijgt. We moeten dus op zoek naar meer oprechte verbinding.

Wie dat wil bewerkstelligen, moet nu gaan nadenken over alternatieven. Over digitale publieke ruimten, waar sociale cohesie en betekenisvol contact centraal staan. Gebouwd op publieke waarden zoals veiligheid, autonomie en inclusie.

Belangrijkste bevindingen 

• Technologie is niet neutraal Technologie stuurt hoe we in de digitale omgeving communiceren, wie we tegenkomen en onder welke voorwaarden dat gebeurt. Het is aan ons om die technologie zodanig vorm te geven, dat betekenisvol contact en sociale cohesie ruim baan krijgen.
• Ongelijkheid groeit zonder ingrijpen Niet iedereen kan zomaar meedoen aan de digitale samenleving. Daarom is het nodig om te investeren in een toegankelijke infrastructuur, in versterking van digitale vaardigheden en in gebruikersondersteuning. Doe je dat niet, dan sluit je al snel mensen uit.
• De eigenaar bepaalt het contact Wie eigenaar van een platform is, kan bepalen wie toegang heeft, wie in contact komt met wie en hoe die contacten vorm krijgen. Willen we een open en inclusieve digitale ruimte, dan valt te denken aan gedeeld eigenaarschap, publiek beheer of decentrale aansturing.
• Samenwerking is cruciaal Een digitale publieke ruimte die diversiteit propageert, vraagt om het bouwen van bruggen. Tussen verschillende platforms en technologieën, tussen ontwerpers, beleidsmakers en gebruikers, en tussen de gemeenschappen en instellingen die de platforms beheren. Samen maken we de toekomst van contact.

Over STT 
Stichting Toekomstbeeld der Techniek is een onafhankelijke stichting die zich richt op langetermijnonderzoek naar de impact van technologie op maatschappelijke thema’s. Sinds 1968 helpt STT beleidsmakers, bedrijven en de samenleving met toekomstverkenningen die aanzetten tot discussie en innovatie.

Lancering en beschikbaarheid 
De verkenning wordt vanmiddag feestelijk gelanceerd bij het Sociaal Cultureel Planbureau in Den Haag. STT105 ‘Als het klikt’ is vanaf nu digitaal beschikbaar via de website van STT en kan ook in boekvorm worden besteld.