EU-wetsvoorstel: alle dataverkeer 12 maanden bewaren

Een ontwerpwetsvoorstel dat volgende maand door de EU-lidstaten zal worden besproken, wil dat alle Europese verkeersgegevens – informatie over het verkeer via onder meer telefoon en internet – minimaal één en maximaal twee jaar wordt bewaard. Burgerrechtenorganisatie Statewatch, aan wie het voorstel gelekt is, verwerpt het plan en spreekt van "potentieel universeel toezicht" op alle EU-burgers.

Volgens het uitgelekte, nog vertrouwelijke voorstel moeten voortaan alle gesprekken via vaste en mobiele telefoonlijnen, alle e-mails, faxen en het internetverkeer in centrale computersystemen van telecommunicatiebedrijven, waaronder operators en ISP's worden opgeslagen. Dat moet voor een periode van minimaal één en maximaal twee jaar gebeuren. Alle data moet informatie bevatten over de zender, ontvanger, precieze moment van communicatie en de persoonlijke details van de abonnee "op het toestel van communicatie".

Na toestemming van de rechter kunnen Europese veiligheidsdiensten toegang krijgen tot de informatie. De onafhankelijke pan-Europese burgerrechtenorganisatie Statewatch , die het plan toegespeeld kreeg, merkt hierbij op dat de praktijk uitwijst dat die daar meestal weinig aan gelegen laten liggen. Statewatch verwacht dat op korte termijn ook politie en het openbaar ministerie dit voorrecht zullen krijgen. Als het plan volgende maand het groene licht krijgt van de EU-lidstaten, zullen die landen voortaan verplicht zijn gevolg te geven aan een verzoek tot inzage van de data wanneer een ander EU-lid daar om vraagt.

Het plan is een overwinning van het Verenigd Koninkrijk, dat met name door de VS hierover onder druk is gezet. Als reden voor het voorstel voert de EU "de strijd tegen het terrorisme en zware misdaad, waaronder pedofilie en racisme", aan, zo schrijft de Britse krant The Guardian. Het voorstel is een uitbreiding van het besluit dat de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken op 20 september vorig jaar namen om "in de strijd tegen het terrorisme" vergaande bevoegdheden toe te staan bij het aftappen van dataverkeer.

In het plan mogen komt een eind aan een richtlijn van de Europese Commissie uit 1997 die het bewaren van data alleen toestaat in het kader van de relatie met de klant (billing). Daarna moesten die data worden vernietigd. Dat is nu dus niet meer het geval. Bovendien is het voorstel bindend voor alle huidige en toekomstige EU-leden. De regeringen van de EU-lidstaten gaan met het voorstel ook voorbij aan het Europees Parlement dat al enige tijd aan het discussiëren is over controle op het dataverkeer en onder meer overwoog dat nationale parlementen zelf hierover mochten beslissen. In het plan is dat niet meer het geval.

Burgerrechtenorganisaties zijn verontwaardigd en spreken van een "ongekende inbreuk op de privacy". Zij wijzen er op dat verzoeken om inzage in de data niet met een beroep op de mensenrechten mogen worden afgewezen. Ook kunnen burgers niet controleren of de informatie die over hun individuele dataverkeer is verzameld correct is. Tot slot betogen zij dat het plan wel stelt dat de "vertrouwelijkheid en integriteit" van de bewaarde data moet worden "verzekerd", maar het voorstel nergens duidelijk maakt hoe.

Het is nog onduidelijk wat precies bewaard moet worden. In eerdere berichten over degelijke plannen was steeds sprake van zaken als de telefoonnummers die iemand belt, de adresgegevens van een eigenaar van een mobiele telefoon en de adressen van internetpagina's die iemand bezoekt. Maar mogelijk moeten ook de http-adressen en de logfiles voor e-mail, ftp, irc en nieuwsgroepen worden opgeslagen. Onduidelijk is ook wat hiervan de consequenties zullen zijn voor betrokken bedrijven als ISP's en mobiele operators.