‘Ik ben tegen een aparte minister van ict-zaken’

Sanderijn Cels is 'minister-president' van het Kabinet Online; een denktank op initiatief van staatssecretaris Rick van der Ploeg. Doel is om 'frisse initiatieven' te produceren die de overheid kan gebruiken om ICT te integreren in haar beleid. In oktober publiceert het Kabinet Online haar ideeën. Streven de online ministers ook nog naar concrete invloed?

De combinatie overheid en ictwordt vaak geassocieerd met traagheid en gebrek aan relevantie. Is er nog hoop?

"Wij zijn allemaal dertigers, dus behorend tot de zogeheten generatie 'nix'. Toch geloven we allemaal in de maakbaarheid van de samenleving. De overheid is vaak de enige autoriteit die iets tot stand kan brengen. Denk aan de breedband-impasse. Dat issue komt nu terug in het politieke debat. De overheid zou moeten optreden als launching customer; de vraag bundelen van gemeentelijke instellingen, semi-overheidsinstellingen en bibliotheken, en zo een kritische massa vormen die aantrekkelijk is voor marktpartijen. In dunbevolkte gebieden zou de overheid de gebundelde vraag kunnen subsidiëren."

Het KabinetOnline stelt dat de burgers hun eigen gegevens in een 'private profile' moeten beheren. De opbouw van profielen en het beheer daarvan wordt weggehaald bij de bedrijven. Daar zullen bedrijven niet blij mee zijn.

"Het verzamelen van klantgegevens om daarmee tot winstgevende e-commerce te komen is een van de heilige huisjes. In ons privacyplan neemt de overheid het voortouw omdat privacybescherming anders niet van de grond komt. We willen hiermee positie innemen in het maatschappelijke denken, en niet de veilige middenkoers varen."

Het lijkt onmogelijk om bedrijven achter zo'n privacyplan te krijgen. Hoe belangrijk is de haalbaarheid van jullie ideeën?

"We willen radicaal uit de hoek komen, maar ook weer niet zo radicaal dat we onszelf buiten de realiteit plaatsen. Je moet het wel scherper stellen dan gangbaar is. Anders prikkel je niet, en trek je mensen niet mee in het denkproces. Het zou mooi zijn als we enige invloed zouden hebben op de volgende kabinetsperiode."

Vinden jullie gehoor bij politici?

"Ja, vooral omdat er bij politici weinig visie op ict is. De meeste partijen besteden een apart hoofdstuk aan ict in hun verkiezingsprogramma's. Ik vind overigens dat het erom gaat een visie op de samenleving te formuleren, en ict daarin een plaats te geven. ict-plannen moet je niet isoleren. Ik ben daarom tegen een aparte minister van ict-zaken. Hooguit een staatssecretaris bij Algemene Zaken voor één kabinetsperiode, omdat we nu nog in een achterstandspositie zitten. Hij of zij zou doelen moeten stellen, versnippering moeten tegengaan en moeten controleren of alle departementen zich aan de afspraken houden."

Noem eens een voorbeeld van een visie op de samenleving?

"Er wordt nu extra geld gepompt in aanbodgestuurde instituties zoals zorg en onderwijs. Beter is om het onderwijs vanuit de vraag van de leerlingen te organiseren. Waarom kunnen ze bijvoorbeeld niet shoppen bij onderwijsinstellingen? Leraren kun je efficiënter inzetten als je hulpkrachten zonder lesbevoegdheid de huiswerkbegeleiding laat doen. Bij al deze zaken kan ict een grote rol spelen. Verder moet het voor uitgeverijen lonend worden om content op Kennisnet beschikbaar te stellen. Ik vind dat er geen extra geld gestopt moet worden in organisaties die niet adapatief zijn voor ict."

Welke issues hebben topprioriteit?

"Daarmee komen we in oktober naar buiten. Persoonlijk vind ik het meest irritant dat individuen niet als startpunt van beleid worden genomen. Het internet is het bewijs dat er allerlei processen bottom-up kunnen plaatsvinden. Paternalisme en conservatisme in instituties als de publieke omroep en de politieke partijen moeten snel op de helling. Een partij als Leefbaar Nederland snapt dat heel goed. Zij hebben een open netwerk en daar hebben de leden direct invloed op de inhoud van het verkiezingsprogramma en de samenstelling van de kandidatenlijst."