Sombere vooruitzichten webvertising

Internetgebruik blijft onverstoorbaar toenemen, in Amerika laten online aankopen een voorzichtig herstel zien. Online advertising daarentegen gaat momenteel niet lekker, maar het aantal dotcom faillissementen daalt. Vier pagina's duiding over internetgebruik en e-business. Onder redactie van Bas Vlugt. Grafieken: Mediagraphix

1. Demografie en gebruik

1.1 Internetpenetratie 52,8 procent

De penetratie van internet thuis in Nederland is in maart gestegen van 50,0 tot 52,8 procent. Dit blijkt uit de jongste cijfers van Interview-NSS, zoals die staan gepubliceerd in de Internetbarometer (grafiek 1). De stijging is de grootste sinds augustus afgelopen jaar. De penetratie van mobiele telefonie steeg van 65,4 naar 66,4 procent, nadat het gebruik in februari iets was teruggelopen.

Het lijkt alsof er geen einde komt aan de groei van de internetpenetratie en internationaal onderzoek bevestigt dat. Zo verwacht Jupiter dat de internetpenetratie in de Verenigde Staten in 2005 tegen de zeventig procent zal lopen (grafiek 2). Maar dat is een gemiddelde voor het land als geheel; zoals bekend zijn er in Amerika grote regionale verschillen in economische ontwikkeling en ook in internetgebruik. Zo stelt Nielsen// NetRatings vast dat in maart de internetpenetratie in huishoudens in Portland al 69,7 procent bedroeg, waarmee deze stad de hoogste internetpenetratie van de Verenigde Staten heeft. In maart 2000 was de penetratie in Portland 53 procent. Je zou haast denken dat Microsoft er iets mee te maken heeft want ook de tweede stad op de lijst (Seattle; 69,6 procent) ligt in de staat Washington. Op de derde plaats staat San Francisco (69,1 procent), dat een jaar geleden jaar nog op nummer 1 stond. Boston (68,4 procent) en San Diego (66,2 procent) complementeren de top vijf. De allergrootste steden doen het slecht. New York staat op de 21ste plaats (55,1 procent) en Los Angeles op nummer 22 (54,7 procent). Chicago komt bij de eerste 25 steden niet voor.

1.2 Internet op werk in Amerika groeit snel

In februari is de gemiddelde Nederlandse internetgebruiker 6,5 uur online geweest, ruim een half uur minder dan in januari. Dat blijkt uit cijfers van Nielsen//NetRatings. Ook in Duitsland, Groot-Brittannië, Zweden en de Verenigde Staten werd ongeveer een halfuur minder aan internet besteed (tabel 3). Het verschil wordt veroorzaakt doordat februari drie dagen minder heeft dan januari en derhalve tien procent korter is. Als dit effect wordt meegerekend, laten alle bovengenoemde landen een lichte stijging in internetgebruik zien. Tevens ziet Nielsen// NetRatings in alle landen de internetpopulatie groeien. Dat geldt zeker ook voor het zakelijk gebruik van internet in de Verenigde Staten (tabel 4). In twee maanden tijd is de internetpopulatie die op het werk toegang heeft tot internet gegroeid van 39,4 miljoen naar 42,4 miljoen mensen. De tijd die gemiddeld op het internet werd doorgebracht, zakte terug van 24:20 uur in januari tot 22:08 uur in februari.

1.3 Nederlander nog steeds huiverig voor gebruik creditcard op internet

IDC heeft onderzocht hoe de consumenten in Europa denken over de veiligheid van het internet. De respondenten moesten op een schaal van 1 tot 10 aangeven hoe groot zij het probleem van vijf aspecten van online veiligheid achten. Uit het onderzoek bleek dat de Nederlanders over het algemeen de problemen kleiner inschatten dan hun mede-Europeanen, met uitzondering van diefstal van creditcard-gegevens, waarvoor Nederlanders juist banger zijn dan de rest van Europa. (grafiek 5). Daar ligt voor verschillende partijen dus nog een schone taak.

2. Media en marketing

2.1 Online advertentiemarkt in Verenigde Staten onder druk

Helaas was het International Advertising Bureau bij het ter perse gaan van dit blad nog niet in staat de online advertentiebestedingen in Q4 2000 te publiceren. Daar wordt al een tijd reikhalzend naar uitgekeken. We moeten het nog even doen met de wetenschap dat de online advertentiebestedingen in Q3 2000 een behoorlijke dreun kregen en dat men sindsdien de adem inhoudt. Wel zijn er indicaties. Op de lange termijn lijkt er vooralsnog niets aan de hand, als we afgaan op de cijfers van Jupiter (grafiek 6). Het Amerikaanse onderzoekbureau verwacht dat de wereldwijde online advertentiebestedingen zullen stijgen van zeven miljard dollar in 2000 tot 10,4 miljard dollar dit jaar. In 2005 zouden de bestedingen al 27,7 miljard dollar bedragen.

Dan komt uit een onderzoek van Meyers Reports toch iets heel anders naar voren. Meyers vroeg zowel online adverteerders als online mediabureaus naar hun verwachtingen voor de komende twaalf tot achttien maanden (tabel 7).

In december vorig jaar dacht nog 48 procent van de respondenten dat bestedingen aan online adverteren zouden gaan stijgen; in maart van dit jaar was nog maar twintig procent die mening toegedaan. Het deel van de respondenten dat overtuigd was van een daling van online advertentiebestedingen groeide in die periode van dertien naar 36 procent.

In Nederland lijkt het, voor zover we daar zicht op hebben, nog wel mee te vallen. Uit cijfers van Nielsen// NetRatings (grafiek 8) blijkt dat het totaal aantal impressies van online advertenties is teruggelopen van 216 miljoen in januari tot 189 miljoen in februari, hetgeen met het gemis van drie februaridagen in acht genomen nauwelijks achteruitgang is. Jobs.nl, Dell en Look Smart verdwenen uit de top-10; FX.nl (een financiële site), Help India! en Consumer Desk kwamen ervoor terug.

3. E-commerce

3.1 Online verkopen in Amerika herstellen zich

Het was vorige maand even schrikken toen bleek dat de online verkopen in de Verenigde Staten over januari waren gehalveerd in vergelijking met december. Maar er kan nu weer opgelucht adem worden gehaald; e-commerce blijk niet dood te zijn. De online verkopen in de Verenigde Staten bedroegen in februari 3,4 miljard dollar, tegen drie miljard dollar in januari, zoals blijkt uit cijfers van Forrester Research (grafiek 9). In december bedroegen de online verkopen in Amerika nog 6,2 miljard dollar. Vorig jaar was de maand februari aanmerkelijk slechter dan januari en met 2,4 miljard dollar aan online verkopen veruit de slechtste maand van het jaar.

Verreweg de grootste omzet komt uit de verkoop van vliegtickets, die in februari met 21 procent toenam tot 502 miljoen dollar, gevolgd door hotelreserveringen met 306 miljoen (een stijging van 23 procent). Van de tweede plaats naar de derde gezakt is computerhardware; de online verkopen krompen 16 procent tot 305 miljoen dollar. Opvallende stijgers waren autohuur (+50 procent), gezondheid/schoonheid (+39 procent) en ook muziek (+20 procent) deed het goed. De verkoop van boeken (-17 procent) en software (-20 procent) zakte behoorlijk terug (tabel 10).

3.2 Nederlandse online consumentenbestedingen in 2000 709 miljoen gulden

Het Rotterdamse onderzoekbureau Blauw Research becijferde dat in 2000 Nederlandse consumenten voor 709 miljoen gulden online aankopen deden, een stijging van 119 procent vergeleken met 1999. Er is duidelijk sprake van versnelling, ook nog binnen het jaar 2000 want de bestedingen in de tweede helft van het jaar bedroegen 413 miljoen gulden. Deze ontwikkeling loopt – weliswaar op een lager niveau – parallel met die in de Verenigde Staten. De grootse omzetten waren er in het segment reizen (29 procent), gevolgd door hard- en software (25 procent), entertainment (boeken, cd's, game software (17 procent) en consumentenelektronica en witgoed (10 procent).

3.2 Optimisme over toekomst e-commerce

Er heerst bij de onderzoekbureaus volop optimisme over e-commerce. Jupiter ziet de online retail omzetten in de Verenigde Staten dit jaar verdubbelen van 12 naar 24 miljard dollar. Tegen de tijd dat het 2005 is, zitten de Amerikanen tegen de 120 miljard (grafiek 11). Gartner Group waagt zich aan een voorspelling van de wereldwijde groei van b-to-b e-business. Dit jaar zal de omvang ervan ruim verdubbelen; van 433 miljard naar 919 miljard dollar. In 2005 hebben we het over een wereldwijde b-to-b e-business met een omvang van 8500 miljard dollar (grafiek 12). Om het allemaal nog mooier te maken: IDC voorziet dat het aandeel van Europa in de wereldwijde b-to-b e-business zal groeien van 17 procent afgelopen jaar tot twintig procent dit jaar. In het jaar 2005 zal daar nog een procentje zijn bijgekomen (grafiek 13).

Tenslotte nog even dit: in maart bedroeg het aantal wereldwijde dotcom faillissementen 41 stuks. In januari en februari waren dat er nog 52 (grafiek 14). Het ziet er dus volgens de heren en dames onderzoekers allemaal prachtig uit. Laat de Second Wave maar komen!