Elf adviezen om de regie over het internet van Big Tech terug te pakken

Een digitaal paspoort waarmee mensen zelf bepalen welke data techbedrijven online over hen mogen verzamelen. Een digitaal rijbewijs voor scholieren nadat zij hun lessen digitale vaardigheid hebben afgerond. Of adverteerders en overheden die voor alternatieven kiezen in plaats van voor Google of Microsoft. Het zijn drie van de in totaal elf adviezen en maatregelen die het manifest ‘Eerlijke en vrije digitale samenleving’ voorstelt om de macht van Big Tech terug te kunnen dringen.

Het manifest wordt donderdag aangeboden aan de politieke partijen in de Tweede Kamer en alle betrokken ministeries, universiteiten, toezichthouders, ngo’s, lokale overheden en kennisinstituten. Zij worden opgeroepen om hun krachten te bundelen en samen een vuist te maken tegen Big Tech.

Het manifest is opgesteld door marketeers en ICT-ers uit heel Nederland, tijdens een ‘hackaton’ in Den Haag. Doel van die bijeenkomst was om concrete ideeën te bedenken om paal en perk te stellen aan de macht van Big Tech. Maar vooral was het doel om oplossingen te bedenken voor de door Big Tech veroorzaakte problemen als desinformatie, nepnieuws, schending van privacy, gebrek aan keuzevrijheid en transparantie op het internet en de social media.

Onder de noemer Big Tech worden de meest invloedrijke technologiebedrijven Google, Meta, Microsoft, Apple en Amazon gerekend. Zij hebben een enorme controle over alle facetten van het internet, van IT-diensten tot content, advertenties, zoekmachines, data, hardware en besturingssystemen. Gebruikers en adverteerders hebben vaak geen andere keuze dan van deze diensten gebruik te maken. Alleen de kabel is nog van andere, kleinere partijen.

,,Iedereen gebruikt het en vindt het prachtig, want het is zo makkelijk. Maar we moeten Big Tech dwingen tot transparantie. Mensen zouden veel meer controle over hun eigen data moeten kunnen houden. Europa zou meer controle over zijn eigen data moeten hebben”, stelt directeur Atie de Heer van initiatiefnemer Data Direction.

Hoe gevaarlijk die almacht kan zijn bleek toen de media de afsluiting door Microsoft van het e-mailaccount van de hoofdaanklager Karim Khan van het Internationaal Strafhof (ICC) meldden. Microsoft ontkent dat zij het account hebben afgesloten. Het switchen van e-mail provider is in onderling overleg gedaan naar aanleiding van een decreet van de VS, aldus het bedrijf.

De berichtenstroom over de vermeende afsluiting was wel een wake-up call voor de Nederlandse overheid, die veel gebruik maakt van Microsoft. ,,We moeten een vuist maken tegen deze praktijken. Outlook is van Microsoft, maar de inhoud niet. Die is van jou als gebruiker”, zegt De Heer. Het manifest roept overheden op om hun digitale diensten veiliger en minder afhankelijk te maken van Big Tech. Toezichthouders binnen de EU worden opgeroepen de rechten en de privacy van burgers beter te beschermen.

Het manifest pleit onder meer voor de invoering van een digitaal paspoort, waarin internetgebruikers alle gegevens zetten die ze openbaar willen delen. Die zijn dan op één plek digitaal bereikbaar en worden beheerd door de eigenaar van de data. Nu verzamelen de Big Tech van iedereen overal data, onder meer via cookies, waarmee digitale profielen worden opgesteld en worden toegepast voor advertenties. Die data moeten ze weer aan de mensen teruggeven, stelt het manifest.

Op het gebied van reclame trekken bedrijven als Google en Meta 80 procent van alle advertentie-inkomsten naar zich toe. Maar mediabedrijven en adverteerders moeten volgens het manifest ook zelf verantwoordelijkheid nemen. Grote adverteerders kunnen doelgroepen zelf nieuwsbrieven sturen, offline adverteren en andere marketingmethodes kiezen. Mediabedrijven kunnen een eigen advertentie-ecosysteem bouwen zonder Google of Meta, zoals DPG Media heeft gedaan. ,,Je kan als adverteerder echt andere oplossingen toepassen”, zegt De Heer.

Internetgebruikers moeten feiten leren checken en niet al het nieuws klakkeloos geloven en verspreiden. Scholen en bibliotheken kunnen helpen de burger digitaal vaardiger te maken. ,,We zouden moeten zorgen dat jonge kinderen thuis weer opgroeien met een krant, met echt nieuws. Dat ze nu niet meer weten wat echt of fake nieuws is, vind ik heel erg”, zegt De Heer. Het manifest pleit voor een digitaal rijbewijs na lessen digitale vaardigheid op scholen, voorlichting over wat echt nieuws is en gratis abonnementen op kranten voor minder bedeelde gezinnen.