Ook de moderne (cyber)pelgrim is authentiek

29-08-2016 – In het pas verschenen boek ‘Doing Ritual Criticism in a Network Society’ schetsen hoogleraar Rituele Studies Paul Post en promovenda Suzanne van der Beek profielen van de hedendaagse cyberpelgrim. De moderne pelgrim blogt, appt, volgt anderen of gebruikt virtual reality voor het bezoeken van bedevaartsplaatsen.

Voorbeelden van cyberpelgrimage zijn het bezoeken van de heilige plaatsen in Jeruzalem of Rome via een website, het bezoeken van een website waarin je bijvoorbeeld de kathedraal van Santiago de Compostella kunt binnengaan of een virtueel briefje kunt achterlaten in de Klaagmuur in Jeruzalem. Ook krijgen offline pelgrimages een online dimensie door blogs of het inzetten van een speciale pelgrimsapp.

De mogelijkheden die digitalisering van bedevaartsoorden bieden, roepen ook tegenreacties op. Met de opkomst van het web ontstonden debatten over het begrip van rituelen via online platforms. Zijn ze nog wel authentiek? Kunnen ze nog wel een gemeenschap verbinden?

De nieuwe vormen van pelgrimage worden niet meer gekenmerkt door een fysieke en vaste dimensie. Ook staan deze nieuwe vormen haaks op het karakter van pelgrimage, zo verbonden met traditie. Kunnen we, bijvoorbeeld cyberpelgrimage definiëren? Bestaat online pelgrimage wel?

Traditionele definitie voldoet niet
Het boek onderzoekt e-religie en e-ritueel en de traditie van de mentale of geestelijke pelgrimstocht die al heel oud blijkt.
Paul Post en Suzanne van de Beek komen tot de conclusie dat de traditionele definiëring van pelgrimage niet meer voldoet: het idee van rituele repertoires in permanente heilige plaatsen die in stand worden gehouden door een vastomlijnde, gesloten gemeenschap.

Veel beter is om uit te gaan van heilige plekken waar uiteenlopende mensen affiniteit voor hebben en interacteren, in tijdelijke samenstellingen, die komen en weer kunnen verdwijnen. Daarbij is ook de absentie van een vaste, klassieke autoriteit een feit. Op die manier vindt cyberpelgrimage een volwaardige plaats binnen moderne rituelen.