Column: Internet op slot

Door Christiaan Alberdingk Thijm

Stukje bij beetje wordt het internet opgedeeld in hapklare brokken. Het Wie Wil Wat wordt het Wie Krijgt Wat. En op het WKW krijg je natuurlijk alleen datgene waar je voor betaalt. Het opdelen van internet wordt mogelijk gemaakt door een combinatie van het auteursrecht, de techniek en wetgeving die het omzeilen van de techniek verbiedt.

Lichtjaren geleden, toen cyberspace slechts bevolkt werd door dinosaurussen, stond internet voor vrijheid. Vrijheid van meningsuiting, vrije informatie- en gegevensuitwisseling, vrijheid om te gaan en staan waar je wilde. In deze wereld werd het auteursrecht dood verklaard. "Information wants to be free!" predikte de voormalige veehouder John Perry Barlow.

Beneden op aarde werd het geheel met argusogen gevolgd. De contentindustrie, vertegenwoordigd door platenbonzen, filmbobo's en softwareboeren, had helemaal geen zin hun aardse hegemonie over te dragen aan een stelletje hippies. De oplossing tegen het cyberkwaad werd in eerste instantie gezocht in de uitbreiding van het auteursrecht en de ontwikkeling van methoden om content te beveiligen. "Let's build our own fence," was het devies.

Een voorbeeld. Toen het Belgische bedrijf Kapitol kpn's cd-foongids in België op het net zette, werd het in Nederland door kpn wegens auteursrechtinbreuk aangepakt. De president van de rechtbank te Dordrecht meende dat dit naar Nederlands recht een inbreuk op het auteursrecht van kpn was. Hij wist alleen niet zeker of het op internet plaatsen van de cd-foongids ook op grond van het Belgische auteursrecht ongeoorloofd was. Oplossing: vanuit België blijft de gids toegankelijk, maar voor Nederlanders wordt de toegang tot de gids afgesloten.

Zo'n technische oplossing kan geleverd worden door het Nederlandse RealMapping. Het bedrijf exploiteert een database met IP-nummers waarmee gezien kan worden vanuit welk land wordt ingebeld. Zo kan het mondiale internet worden opgedeeld naar land. Het Nederlandse net voor de Nederlanders, het Belgische voor de Belgen. Iedereen krijgt netjes waar het recht op heeft, oftewel waar het voor betaald heeft.

Ah, zult u zeggen, alsof dergelijke techniek niet omzeild kan worden! Juist. Dat zeiden de rechthebbenden ook. Dus kwam er wetgeving die het omzeilen van technologische beveiliging verbiedt. Het Amerikaanse kind dat zo geboren werd kreeg een naam: Digital Millennium Copyright Act, ook wel dmca. Een plaatje van Madonna heeft voortaan dus drie jassen aan: het auteursrecht, de techniek en de dmca. Wellicht een tikkeltje overdreven.

Het venijnige is dat de dmca veel verder gaat dan het auteursrecht. Het auteursrecht verleent niet alleen rechten aan de maker van een werk, maar verleent tevens een aantal bevoegdheden aan de gebruikers daarvan. Zo mag ik uit een boek citeren, een televisieprogramma opnemen of software decompileren om het interoperabel met een ander programma te maken. Het idee van deze gebruikersrechten is dat we alleen nieuwe werken kunnen maken door deels op oude werken voort te bouwen. Fair use heet dat in de Verenigde Staten.

De dmca heeft fair use overboord gegooid. En wie dat niet wilde geloven, is keihard met zijn neus op de feiten gedrukt in de dvd-zaak. Deze zaak is aangespannen door de Amerikaanse filmindustrie met als doel een verbod op het door de Noorse puber Jon Johansen geschreven programma Decss. Hiermee kan de tamelijk gebrekkige dvd-encryptie css omzeild worden. Dankzij Decss kunnen dvd's ook op Linux afgespeeld worden in plaats van alleen op Microsoft Windows. Een typisch geval van fair use.

Dat kan wel wezen, zegt Judge Kaplan in zijn vonnis, maar met fair use hebben wij in dit geval niets te maken. Er wordt immers encryptie omzeild en dan is de dmca van toepassing, niet het auteursrecht. Decss is dus verboden, evenals het linken naar het programma. Hang dus een slot om uw auteursrechtelijk beschermde werk en niemand mag naar binnen zonder te betalen. Ook al ligt de sleutel op straat.

In Europa wordt hard gewerkt aan onze eigen dmca. In Brussel is een richtlijn in de maak die eveneens het omzeilen van technologische beveiliging aan banden legt. Ook hier dreigt 'fair use' tot het verleden te gaan behoren. Dat betekent dat het binnenkort voor een belangrijk deel gedaan is met de innovatie. Isaac Newton heeft eens gezegd: "If I have seen further it is for standing on the shoulders of giants." Ik voorspel dat de dinosaurussen in cyberspace binnenkort zullen uitsterven. Het Wie Krijgt Wat zal enkel bevolkt worden door dwergen.

De auteur is internetjurist bij Lawformation. christiaan@lawformation.nl