De les van Nina

Op de redactie van Zembla plegen wij het elkaar nog weleens moeilijk te maken door de vraag te stellen: "Zeg eens in èèn zin waar het onderwerp over gaat"? Dat gaat ongeveer zo: iemand komt met een vaag idee voor een documentaire over een actueel thema, hij of zij legt dat idee aan de overige redactieleden voor en wanneer wij dan moeten beoordelen of het onderwerp de moeite waard is om verfilmd te worden stelt er altijd wel iemand de vraag: "Zeg eens in èèn zin waar het over gaat"? Zo stelde ik een week of 10 geleden voor een programma te maken over de risico's van internet ondernemen…

“Wat gebeurt er als de Internet bubble barst?” Vincent Verweij maakte de tv-documentaire ‘risico@internet.nl’ die afgelopen week werd uitgezonden. De uitzending is nog op de webpagina van {Zembla; http://www.omroep.nl/cgi-bin/htm_hl?DB=all&STEMMER=nl&WORDS=zembla+&COLOUR=red&STYLE=s&URL=/vara/tv/zembla/nieuws.html#muscat_highlighter_first_match} te zien.

Honderden startups waren inmiddels bezig hun punt-NL bedrijven uit de grond te stampen. De beurswaarde van vergelijkbare bedrijven in de VS was tot astronomische hoogte gestegen. Dotcoms die nog nooit een cent winst hadden gemaakt wisten louter op grond van de rooskleurige toekomstverwachtingen van internet miljarden risicokapitaal op te halen bij venture capital firma's, op de beurs en bij andere kapitaalverstrekkers waaronder de overheid. Ik vatte het thema van de film die ik wilde maken in die ene zin samen: "Wat gebeurt er als de internet bubble barst"? Dat was vier weken voor de beursgang van WorldOnline en Nasdaq stond op een record hoogte.

Afgelopen donderdag op de vloer van de effectenbeurs in Amsterdam. Maurice de Hond heeft met zijn Newconomy zojuist een notering gekregen aan de Euro.NM als de Journaal-verslaggever hem vraagt: "Waar denkt u dat de koers op eindigt vandaag?". De Hond zegt met een bloedserieuze en ietwat nerveuze blik: "Ik waag me niet aan voorspellingen". De man die wereldberoemd in Nederland werd met zijn politieke voorspellingen, die vervolgens die roem gebruikte zichzelf tot internet goeroe te bombarderen door een boekje over internet te schrijven dat grotendeels was gebaseerd op de ideeen in een ander boekje van Nicholas Negroponte, die en passant de ondergang van de wereld voorspelde wegens de milleniumbug en opriep tot het grootschalig hamsteren van blikken soep, die Maurice de Hond durfde zich niet te wagen aan iets triviaals als een voorspelling van de beurskoers van zijn investeringsfirma. Treffender kan de kramp waarin cyberondernemers de laatste tijd zijn geschoten niet worden geillustreerd. Het sprookje van Nina werd een WOL-spook dat waart door de burelen van menig startup. Ineens realiseert men zich dat er gewoon hard gewerkt moet worden om een onderneming succesvol te maken. Dat niet alles wat internet heet automatisch in goud verandert. Dat het geen alchemie is maar een kwestie van een heel goed idee dat nog niemand heeft bedacht en dat met veel goed management naar de potentiele gebruikers gebracht zal moeten worden.

Is het erg dat de dotcom zeepbel is geklapt? Als je het mij vraag niet. De laatste twee jaar wordt internet in toenemende mate bevolkt door hinderlijke types die het er niet leuker op maken. Paradoxaal genoeg lijkt de toekomst steeds meer op de Middeleeuwen want op internet wordt de dienst uitgemaakt door valse profeten, marskramers, waarzeggers en standwerkers. Register now. Click here to buy. Free. Doodziek word ik er van. Bij de televisie deden dit soort taferelen een paar jaar geleden ook hun intrede. Teleshopping met knullig nagesynchroniseerde acteurs: "Ongeloooofelijk Mike, wat verwijdert dit spul de vlekken goed". En Call TV: "Als je weet wie de premier van ons land is kun je nu bellen en maak je kans op een cd-speler." Het grote verschil is dat ze op televisie verbannen zijn naar de nacht en ochtend wanneer niemand kijkt. Op internet vallen ze me 24 uur per dag lastig met hun banners en e-mails. Voor mijn documentaire heb ik de plannen van honderden startups bekeken en de meesten vielen helaas in de categorie 'wil me iets verkopen' of 'voegt niks toe'. Internet zou als kostenpost moeten worden gezien door bedrijven, net zoals hun marketing en distributie dat is, en niet als inkomstenbron.

Hopelijk wordt deze ontwikkeling gekeerd nu de zeepbel is doorgeprikt en het kaf van het koren wordt gescheiden. Misschien wordt internet weer leuker en interessanter. Misschien gaat het nu weer over inhoud, communicatie tussen mensen en samenwerking. Dat is de les van Nina. Zolang mensen blijven denken dat internet vooral een manier is om geld te verdienen en diensten of spullen te verkopen heb ik er weinig fiducie in. Iedere startup die dit leest zou zichzelf eerlijk in de spiegel moeten kijken: ben ik bezig mensen iets te verkopen om er zelf beter van te worden of heb ik iets dat werkelijk kwaliteit heeft en daadwerkelijk iets toevoegt aan internet? U bent gewaarschuwd. Volgend jaar maak ik weer een documentaire en kom ik het controleren.

Vincent Verweij