Digitaliseringsstrategie: meer regie en publieke waarden centraal

Bij digitale ontwikkelingen moeten publieke waarden en het perspectief van gebruikers centraal staan en de overheid zal normerend optreden om de publieke waarden te bewaken. Dat schrijft staatssecretaris Alexandra Van Huffelen (Digitalisering) in een brief aan de Tweede Kamer over de digitaliseringsstrategie, die samen met de ministers Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat), Dilan Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) en Franc Weerwind (Rechtsbescherming) is opgesteld.

Het kabinet wil stevig inzetten op het verzilveren van digitale kansen op gebied van duurzaamheid, zorg, onderwijs en mobiliteit en de eigen overheid. Digitalisering biedt kansen, maar kent ook schaduwkanten. Discriminatie, haatzaaien, desinformatie en polarisatie gedijen goed in de nieuwe informatiesamenleving.

De recente ontwikkelingen laten zien hoe urgent en actueel dit is: naast de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne woedt online een informatiestrijd.

In de Kamerbrief worden de hoofdlijnen voor het verder brengen van de digitale transitie uiteengezet. De macht binnen de digitale markt ligt teveel bij enkele grote tech-bedrijven. De staatssecretaris schrijft: ‘We moeten ervoor zorgen dat de regels die gelden in de fysieke wereld ook online gaan gelden. De kansen die digitalisering ons biedt omarmen we, maar dan wel op basis van voor ons belangrijke publieke waarden. Met meer zelfbeschikking en focus op privacy en veiligheid kunnen we laten zien dat het ook anders kan.’

De overheid werkt aan meer spelregels voor digitale markten, infrastructuur en diensten. Zo heeft Nederland een grote rol gespeeld bij de totstandkoming van de aanstaande EU Digital Markets Act die de concurrentiepositie van andere bedrijven op de wereldwijd grootste digitale platforms en de bescherming van gebruikers verbetert. De EU Digital Services Act gaat er onder andere voor zorgen dat internetdiensten een uitgebreidere bescherming moeten bieden aan consumenten en ondernemers die producten of diensten via een platform of dienst aanbieden of afnemen. Daarbij hoort ook het bestrijden van illegale inhoud online.

Burgers krijgen meer regie over hun eigen gegevens door de ontwikkeling van een breed bruikbare digitale identiteit, zodat zij zich in de digitale wereld op veilige wijze kunnen identificeren. Ook worden onveilige digitale diensten en producten vanaf 2024 op de EU-markt verboden.

De overheid ondersteunt onderzoek, pilots en demonstratieprojecten en heeft de belangrijkste kennis- en innovatieopgaven geformuleerd in een integrale kennis- en innovatieagenda. Voor al deze ontwikkelingen is een digitale sector nodig die elke dag wordt uitgedaagd om het beste van zichzelf te laten zien, en waarin ondernemers, overheden, onderzoekers en burgers samenwerken.

De digitale ambities van het kabinet zijn alleen geloofwaardig als de overheid zelf het goede voorbeeld geeft. De Regeringscommissaris Informatiehuishouding is onlangs gestart met een structurele verbetering van de informatiehuishouding, om zo meer openheid te kunnen bieden aan parlement, pers en burgers.

In de komende maanden worden de hoofdlijnen uit de brief verder uitgewerkt in een kabinetsbrede werkagenda digitalisering. Dat doet het kabinet samen met alle betrokken departementen en met een breed palet aan belanghebbenden uit samenleving, wetenschap, bedrijfsleven, medeoverheden en met Europese partners.