Nieuws - 8 oktober 2010 - 16:12

Duurzaam ondernemen leeft niet in de online branche

Terwijl grote concerns al jaren beleid voeren om de uitstoot van CO2 te beperken, weet de internetsector eigenlijk van toeten noch blazen. Ook de online bedrijven zullen ‘groen’ moeten worden. Al is het maar omdat de klant het verlangt.

Wat is zo milieubelastend aan bedrijven in de digitale sector? Eenvoudige vraag. Het antwoord kan wellicht verbazen. Neem Vodafone Nederland. Op het eerste oog zie je kantoorgebouwen met veel verwarming en verlichting, en je ziet veel auto’s die benzine, gas of diesel verbruiken. Zijn dat de grootste energievreters? Nee. Dat is maar schijn. De (veel grotere) boosdoeners zijn de telecomantennes, de servers, de koeling en het netwerk. Die zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor driekwart van de CO2-uitstoot bij het bedrijf, zo staat in het duurzaamheidsverslag.

Vodafone wil eind volgend jaar helemaal zijn overgeschakeld op groene stroom, zo lezen we in het verslag. Maar ook andere maatregelen zijn getroffen: de serverkoeling bij de masten worden later ingeschakeld, masten worden in de slaapstand gezet, autorijden wordt ontmoedigd en het OV wordt gestimuleerd, het videoconferencing wordt gepropageerd. Verder wil het bedrijf meer SIM-only abonnementen, waardoor er minder nieuwe toestellen hoeven te worden geproduceerd. Ook toestelrecycling en elektronisch factureren (als vervanging van papieren nota’s) verlagen de druk op het milieu.

Dit is nog maar één concern. Op grote schaal kunnen de effecten enorm zijn. Om een idee te geven: het Nederlandse bedrijfsleven gaf vorig jaar een kleine twee miljard euro uit aan digitale communicatie. De CO2-belasting die daaruit voortvloeit, komt voor het overgrote deel op het conto van de servers bij hostingbedrijven – en laat de online sector zijn bestaan nu volledig danken aan het bestaan van servers. Zo is bij KPN Group meer dan 90 procent van het energieverbruik toe te schrijven aan de (inter)nationale telecomnetwerken en datacentra. KPN’s kantoren en winkels consumeren opgeteld evenveel stroom als diens datacentra.

Onderberlicht in externe communicatie

Nu is er ook goed nieuws. Rashid Niamat, onafhankelijk adviseur Market Research & Public Affairs in de telecomsector, zegt over de hostingbranche: "Duurzaamheid is een begrip, maar het wordt zelden of nooit gebruikt richting klanten en publieke communicatie. De meeste datacentra zijn al over op groene energie. Hosters die zaken willen doen met non profit-instellingen en overheden krijgen vaak de vraag hoe duurzaam ze zijn."

Met andere woorden, de hosters zijn groener dan ze zelf denken, of in elk geval groener dan dat ze het publiek laten weten. Niet alle partijen weten hoe ze het thema duurzaamheid als pluspunt moeten overbrengen, aldus Niamat. Hij verwacht dat het thema nadrukkelijker wordt benoemd als de groei uit de markt is, en de bedrijven zich sterker moeten profileren.  "Partijen die de hele keten kunnen overzien (multinationals als Unilever, TNT of Philips) komen eerder in contact met duurzaamheid. Daar zit een wezenlijk verschil met internetbureaus."

Meten tot in het kleinste detail
 
Bij de multinationals leven ‘groen’ en verduurzaming al jaren. Duurzaam ondernemen valt bij bedrijven als TNT, Unilever, Philips en Vodafone onder het kopje Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). CO2-reductie is er slecht één onderdeel van. Philips let bijvoorbeeld op de materialen die het gebruikt voor zijn producten, Unilever zorgt ervoor dat steeds meer van de ingekochte materialen een soort Fair Trade-stempel hebben, en TNT stelt zijn vliegtuigen en distributienet ter beschikking wanneer er zich ergens in de wereld een ramp voordoet.

Veel beursgenoteerde bedrijven publiceren ondertussen een duurzaamheidsverslag. TNT rekent in zijn verslag exact uit hoeveel CO2  de auto’s en vliegtuigen uitstoten, per chauffeur of piloot. In Nederland zit het bedrijf in een tender om drieduizend  elektrische auto’s aan te schaffen voor transport in de binnensteden. Uit het duurzaamheidsverslag van KPN over 2009 blijkt dat het bedrijf in 2011 voor 100 procent groene stroom wil inkopen. Het streeft ernaar om in 2020 geen CO2  meer uit te stoten. MVO-manager Sven Drillenburg Lelijveld: "KPN wil iets kunnen zeggen over het energieverbruik van het aantal breedbandklanten of aan het totale aantal datatransport. We denken dat het lukt daar in het duurzaamheidsverslag van 2010 opnieuw diepgaander over te kunnen rapporteren. Zakelijke klanten informeren we al in detail over onze, dus ook hún energieprestaties. Consumenten gaan we vanaf dit najaar voorlichten."

CO2? Geen idee!

Hoe anders leeft ‘groen’ in de online markt, bij de internetbureaus. Het hele thema Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen komt slechts sporadisch aan de orde, zo blijkt al uit een kleine online enquête van Emerce. Slechts 10 procent van de ondervraagden weet hoeveel CO2 het bedrijf uitstoot. Ook 10 procent heeft doelstellingen om de uitstoot te beperken. Geen enkele  respondent heeft er echter een apart budget voor, noch expliciete doelen. "We hebben geen specifieke doelen, maar wel beleid inzake milieu- en energiebesparing", is een reactie. Een andere: "Onze hosting is 100% CO2-neutraal." Of: "We weten niet hoeveel we uitstoten, dus een doel kunnen we niet stellen. Het is ook moeilijk te becijferen in een heel kleine organisatie."
 
Wel blijkt dat de bedrijven door hun klanten steeds vaker expliciet worden gevraagd naar hun duurzaamheidsinspanningen. Niet zelden komt dat uit de hoek van overheden of multinationals die een expliciet duurzaamheidsbeleid voeren. In veel gevallen hebben zij de zogeheten Meerjarenafspraak 3 (MJA3) ondertekend, wat ze verplicht tot duurzame inkoop. De helft van de respondenten in de enquête zegt dat ze wel eens dergelijke vragen krijgt van een (potentiële) klant. 70 Procent van de ondervraagden zegt dat het daarbij gaat om minder dan 10 procent van de opdrachten, 10 procent zegt dat het gaat om tussen de 10 en 30 procent van de opdrachten.

TamTam, Lost Boys en Waxtrapp reageren
 
"Ik heb geen notie van onze CO2 -uitstoot, en we hebben geen actief beleid op dat punt", zegt Paul Manuel, directeur van full service internetbureau TamTam. "Het zet ook geen zoden aan de dijk als wij als TamTam onze CO2 -uitstoot verminderen. Dat werkt alleen als iedereen meedoet. Pas dan creëer je schaal. Je merkt wel dat het onderwerp maatschappelijk leeft en dat de overheid er ons naar begint te vragen. Ik heb overwogen een ISO-certificaat aan te vragen. Die zegt vooral iets over de procedures en niet over de kwaliteit van handelen om de CO2- uitstoot omlaag te krijgen. De vraag is hoe relevant een certificaat dan is. Het is bewerkelijk, duur en kost menselijke capaciteit en flexibiliteit. Aan de andere kant kan het commercieel relevant zijn, omdat het het verschil kan maken of je aan een aanbesteding mee mag doen of niet."

Volgens Manuel zit het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen bij TamTam meer in de hoek van de innovatie. Jonge mensen ‘met een gaaf idee’ krijgen een kans te ondernemen in het ‘Innovatielab’.

Ook internetbureau LBi Lost Boys doet aan maatschappelijke betrokkenheid. Het bedrijf verleent steun aan maatschappelijke projecten zoals e-learning voor kids en het Innovatieplatform. "Misschien gaan we in de toekomst wel alleen klanten kiezen die goed aansluiten op onze MVO-visie", zegt strategisch directeur Ruurd Priester. "De eisen van consumenten aan bedrijven worden steeds groter. Dat speelt mee in de aankoopbeslissing. MVO en duurzaamheid spelen daar een rol in. We hebben dit jaar geen apart beleid, noch een budget daarvoor. Wel stimuleren we OV-gebruik en we hebben een een proef met elektrisch rijden, The New Motion. Eind dit jaar of begin volgend jaar gaan we een pilot doen met een Nissan Leaf. Dat is een elektrische auto die we als pool auto gebruiken. We zetten een oplaadstation bij het bedrijf neer."

Bas Groot van applicatiebouwer Waxxtrap: "Het zijn vooral de servers die erg veel stroom gebruiken. Het enige dat helpt is minder stroom gebruiken. Wij doen dat door software te maken die heel weinig servers gebruikt. We bedienen al onze klanten al jaren vanaf één server. Dat kan alleen door constant te investeren in het optimaliseren van de software. Het is ongebruikelijk om zo te werken. De meeste webbureaus rekenen klanten af naar het aantal gebruikte servers. Er is dan dus geen noodzaak de software efficiënter te maken."

Enig besef bij online reisverkopers

Eigenlijk is er maar één sector in de online wereld waar ‘groen’ een wezenlijk issue is: de reissector. En dat is geen kleine. Waar Nederlandse webwinkels vorig jaar gezamenlijk voor 6,4 miljard euro omzette, nam ‘travel’ daarvan al 2,3 miljard euro voor zijn rekening (16 procent meer dan het jaar daarvoor).

Het is online, maar de CO2 -uitstoot is toch echt offline. Onderweg. Bijna alle aanbieders op de reismarkt wijzen hun klanten in hun online winkels op de mogelijkheid hun CO2 -uitstoot te compenseren. Dan gaat het zowel om de uitstoot van het reizen met vliegtuig en auto, maar ook om het energieverbruik op de plaats van bestemming. Daartoe werken tientallen grote en kleine bedrijven samen met Greenseat.nl.
 
Greenseat maakt deel uit van de Climate Neutral Group, een Nederlandse organisatie die in 2001 werd opgericht door onder meer Triodos Bank, de Postcodeloterij en Face the Future. Bedrijven en particulieren kunnen via een online formulier nauwkeurig uitrekenen wat hun CO2 -uitstoot tijdens hun reis is. Greenseat.nl, ook te bereiken via KlimaatNeutraal.nl, berekent vervolgens wat het kost om dat te compenseren. De reiziger maakt dat bedrag dan over. Die inkomsten worden geïnvesteerd in zaken als waterkrachtcentrales, biomassa-installaties en windmolenparken in het buitenland.
 
Thuiswinkel.org: oog op kinderschoenen

En daarmee is de koek wel een beetje op, wat betreft  duurzaamheidsinitiatieven in de e-commercemarkt. Wijnand Jongen, directeur van belangenvereniging Thuiswinkel.org, zegt: "Dit thema leeft enkel bij de grote bedrijven en bij ons als belangenvereniging. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is een van onze vijf kernwaardes. We praten er eigenlijk niet zo veel over omdat we het niet waar kunnen maken. Het staat nog maar in de kinderschoenen, maar ik vind wel dat onze organisatie haar  verantwoordelijkheid moet nemen. Vermoedelijk zal de uitwerking hiervan in de komende vijf à tien jaar tot wasdom komen. En het moet niet enkel voor grote bedrijven gelden. We moeten het onderwerp zo concreet maken dat ook middelgrote en kleinere webwinkels er niet omheen kunnen."
 
Jongen stelt dat er behoorlijk wat CO2-winst te behalen valt bij logistiek en transport. "Er moet beleid komen om distributeurs te laten zien hoe ze beter met elkaar kunnen samenwerken. Het is toch vreemd dat onafhankelijke chauffeurs in de ochtend dezelfde straat kunnen aandoen voor de ene distributeur en in de middag voor de ander."
 
En Google dan?

Grote bedrijven hebben doorgaans meer overzicht en kúnnen ook meer. Megabedrijven als Google en Facebook overzien wél de mondiale keten waar ze deel van uitmaken. Google investeert al jaren vele honderden miljoenen in het efficiënter maken van zijn software en servers. Het energieverbruik behoort (met PUE’s van 1,13) tot de laagste in de hostingbranche. Daarnaast is het technologiebedrijf sinds kort officieel een energiebedrijf dat stroom mag in- en verkopen. Het investeert zelf in technologie voor zonne-energie, aardwarmte en werkt met windenergie en waterkoeling. Het streeft naar nul CO2-uitstoot.

Facebook, daarentegen, doet dan weer niets van dat alles. De profielensite draait zelfs nog op stroom uit verbrande kolen. Dat is niet van deze tijd en daarom onacceptabel, zegt een half miljoen Facebook-gebruikers – nota bene via een protestactie bij een Facebook-groep. De organisator daarvan, Greenpeace, stuurde een open brief aan Facebook-baas Mark Zuckerberg om de onvrede van zijn klanten kenbaar te maken.

Een formele reactie is nog niet gekomen. Maar de eisende klanten zal linksom of rechtsom zijn zin wel krijgen. Vraag dat maar aan Nestlé, dat voor de productie van KitKat onverantwoord hout kapte. De publieke druk werd over een periode van maanden via internet uiteindelijk zo ver opgevoerd dat Nestlé niet anders kon dan zwichten. Het besloot de rotte plek uit zijn productieproces te schrappen. Maatschappelijk onverantwoord ondernemen wordt afgestraft.

—

Uitgelicht: Tips voor slimmer duurzaam

Energiezuiniger werken doe je met:

• Slimme techniek – Unilever verlaagde door videoconferencing de CO2-uitstoot met 1.700 ton en bespaarde vijf miljoen euro aan reiskosten;
• Slimme meters – Per stopcontact is het stroomverbruik te meten en te analyseren;
• Slimme logistiek – Plan ritten efficiënter, doe meer aan videoconferencing, gebruik elektrische voertuigen en OV;
• Slimme verlichting – Laat verlichting automatisch uitschakelen als medewerkers er niet zijn, laat lichtmeters bepalen hoeveel kunstlicht (LED) er overdag nodig is;
• Slimme computers – Laat machines overschakelen op de slaapstand als ze niet worden gebruikt; vraag de hostingprovider of hij groene stroom gebruikt;
• Slim spieken – Google het ‘sustainability report’ van bijvoorbeeld KPN, Philips, TNT en Vodafone en lees in die verslagen hoe de bedrijven omgaan met duurzaamheid;
• Slim communiceren – Som al je energiebesparende maatregelen op en meld ze online, bij voorkeur met cijfers per medewerker. Herhaal dit elk jaar.

Uitgelicht: Bewijs het maar!

Multinationals als TNT, Unilever, Philips en Vodafone doen niet enkel aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) om de goede burger uit te hangen.  Investeerders, analisten en banken hechten aan de continuïteit van bedrijven; een onderneming die met vervuilende of schadelijke grondstoffen werkt of de omgeving bovenmatig vervuilt kan op langere termijn rekenen op reputatieschade, weglopende klanten en duurdere leningen. Een bedrijf dat niet duurzaam werkt, neemt risico’s omdat het regelgeving en marktontwikkelingen negeert. Banken kunnen daarom hogere rentepercentages vragen op leningen.
 
Ze kunnen bijvoorbeeld kijken naar de Dow Jones Sustainability Index, een indicator voor de duurzaamheid van een onderneming. Of naar de score in het Carbon Disclosure Project, een internationaal project waarbij beursgenoteerde bedrijven wordt onderzocht op de mate waarin ze informatie over CO2-uitstoot publiceren. In Nederland deden vorig jaar 32 van de 50 bedrijven uit de AEX en AMX daar aan mee.
 
Het Carbon Disclosure Project zegt over Nederland in 2009: "Deze beursgenoteerde bedrijven zien regulering met betrekking tot klimaatverandering in 90 procent van de gevallen als een kans. Het is een kans om de vraag naar hun producten en diensten te vergroten en te profiteren van hun eerdere inspanningen tot energie-efficiëntie. Nederland is daarmee de nummer twee van alle deelnemers."

Eind 2009 spraken 924 overheden, brancheverenigingen en bedrijven met elkaar af om de energie-efficiëntie in 2020 te verhogen naar 30 procent, vergeleken met 2005. Deze afspraken zijn vastgelegd in de zogeheten Meerjarenafspraak 3 (MJA3). Tot de ondertekenaars behoren bedrijven als Atos Origin, KPN, Microsoft, Ordina,Telecity en Vodafone. De nationale overheid koopt sinds 1 januari jongstleden voor 100 procent duurzaam in, de lokale overheden voor (minimaal) 50 procent.