Elektronische overheid vergt nog jaren

Het kabinet scheidt een hoopvol bericht af over elektronische aangifte, maar die zal nog jaren op zich laten wachten. Anders is dat met MijnOverheid.nl ofwel de persoonlijke internetpagina van de overheid, die nog dit jaar mikt op maximaal 500.000 gebruikers.

Burgers kunnen ‘straks’ bij de burgerlijke stand elektronisch aangifte doen van een huwelijk, een geregistreerd partnerschap, een geboorte of een overlijden. Dat liet het kabinet vandaag weten.

Maar wat is straks? "Nog deze kabinetsperiode wordt dit mogelijk gemaakt", zegt de woordvoerder. Dat betekent 2011? "Ja, met een uitloop naar 2012 wanneer het geheel gerealiseerd moet zijn."

Dat is mede het gevolg van het vasthouden aan het primaat van de gemeenten voor de aangiften. "Iedere gemeente zal de elektronische burgerlijke stand en de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) op elkaar afstemmen. Ook wordt de GBA gemoderniseerd. Dat kost tijd. Bovendien is het wettelijk nog niet rond."

Is het niet efficiënter en veel goedkoper om dat centraal te regelen met internet, en van daaruit de gemeentelijke administraties te voeden? "De gemeenten blijven deze aangiftetaken uitvoeren. We kunnen niet ineens dat hele principe overboord zetten. Er zal ook altijd nog een substantieel deel van de bevolking naar het gemeentehuis blijven komen om aangifte te doen."

Minister Ernst Hirsch Ballin van Justitie en staatssecretaris Ank Bijleveld van Binnenlandse Zaken (beiden CDA) spreken niettemin van een moderne en ‘dienstbare overheid’. Ze noemen als voorbeeld het schrappen van de vereiste voor het aanleveren van de geboorteakte bij een huwelijk. De Kafkabrigade, die vanuit Kennisland overbodige bureaucratie te lijf gaat, pakt dit soort punten op.

Dit punt kwam voort uit meldingen door veel burgers bij het meldpunt Last van de Overheid. Het vinden van een geboorteakte is niet zelden een mijl op zeven: bij elkaar 3,5 miljoen euro aan leges en naar schatting 770.000 uur ofwel 87 mensjaren aan moeite. Maar, zoals gezegd, het is een belofte voor ‘deze kabinetsperiode’ om dat ‘verlies’ op te heffen, dus uiterlijk in 2011.

Ambtenaren van de burgerlijke stand zullen voortaan gebruik maken van de gegevens van de GBA, die op zijn beurt data uit akten van de burgerlijke stand zal bevatten. Ambtenaren kunnen met dit ‘GBA-V’ ook online controleren of gegevens deugen. Elektronische opslag van akten betekent ook aanzienlijk minder ruimtebeslag en kosten.

MijnOverheid voor 500.000 burgers

Ook werd vandaag bekend dat MijnOverheid.nl in gebruik is genomen, met momenteel zo’n duizend gebruikers volgens de woordvoerder. "Dat aantal kan vóór de zoemervakantie nog tot tienduizend groeien, en loopt op tot honderdduizenden dit jaar, misschien wel 500.000", aldus de woordvoerder van Ictu.

Op MijnOverheid log je in met de DigiD-code. Vervolgens moet je gebruiksvoorwaarden accepteren e-mailadres en mobiel telefoonnummer achterlaten. De gebruiksvoorwaarden stelen weinig voor, behalve een – niet te controleren – eis van zorgvuldig beheer. Ook mag je geen vragen over overheidsorganisaties stellen bij de helpdesk, die overigens telefonisch en per e-mail snel response geeft.

Vervoglens treft de nieuwe gebruiker een kort bericht aan in de persoonlijke postbus: "Welkom bij MijnOverheid.nl". De persoonlijke data uit de GBA staan er ook: geboortedatum, woonadres en land van herkomst. Direct een verzoek indienen om deze te wijzigen is nog niet mogelijk.

Vervolgens staan er vooral diensten opgesomd, 121 in dit geval voor Rotterdam, alle zonder transactiemogelijkheden: zoals direct een link naar de Ombudsman van de eigen gemeente. Ofschoon je bij het klikken dan MijnOverheid.nl verlaat kun je er met de ‘terugtoets’ zonder weer in te loggen terugkeren. Je kunt overigens de diensten die van belang zijn in ‘favorieten’ onderbrengen. Die term ‘favorieten’ is gekozen voor overheidsdiensten.

Ook dit toont aan dat de voortgang van de elektronische overheidsdiensten sterk per gemeente zal gaan verschillen. Elektronische transactiediensten bieden enkel Dordrecht, Enschede (loket) en Voorst. Aan de ‘achterkant’ zijn de IB Groep, Kadaster, Rijksdienst voor het Wegverkeer, Centrum Werk en Inkomen, Regelhulp, UWV en de Sociale Verzekeringsbank bezig om gegevens te ontsluiten voor de deelnemers aan MijnOverheid. In de proef op de soms die we nemen biedt de SVB (Kinderbijslag) nog geen datauitwisseling aan met de DigiD maar het CWI (ww-aanvraag bijvoorbeeld) wel. Dit betekent dat een aantal data direct is ingevuld op de formulieren.

Ruim tien jaar terug is dit geheel al in gang gezet met Overheidsloket 2000. Dat strandde met de moeilijkheid om alle diensten achter één loket te brengen op uniforme wijze.

Daarop is gekozen voor een eenvoudiger model: via DigiD en MijnOverheid wel direct communiceren met alle diensten, maar (nog) geen uniformering van loketten.