EU-Commerce

Vroeger hoorden we nog weleens dat internet van de wereld een dorp maakt. Wat Brussel betreft is het vooral een middel om de plaatselijke markt in wijk Europa te stimuleren, en te beveiligen. Door Pauline Bax

Wat staat er nog op de agenda?

De Europese e-commerce markt is nu zo'n 17 miljard euro waard, een getal dat tot 340 miljard euro kan groeien tegen het jaar 2003. De Europese Commissie heeft een ambitieuze agenda om alle geplande regelgeving die met electronische handel te maken heeft, er nog voor het einde van het jaar doorheen te krijgen. Het 'wettelijke' Europese kader (de Europese Commissie maakt geen wetten, maar richtlijnen) moet het bedrijven gemakkelijker maken zich op internetgebied te ontwikkelen. Waarom ineens die haast?

Grof gesteld is de raison d'etre van de Unie een vrije markt tussen alle lidstaten. In Brussel staat het economische belang dus (bijna) altijd voorop. Wellicht dat voorzitter van de Europese Commissie Romano Prodi daarom heeft gezegd dat zijn 'e-Europe' initiatief ? heel Europa zo snel mogelijk aan het internet ? zeker zo gewichtig is als de introductie van de euro. Brussel hoopt namelijk dat electronisch handelsverkeer bevorderlijk is voor het creëeren van een interne markt. Ook cybercrime ? computercriminaliteit op z'n Hollands ? wordt een prioriteit van de Europese Commissie. De Raad van Europa heeft een verdrag op computercriminaliteit in overweging, dit om met name het uitwisselen van kinderporno tegen te gaan. Computercriminaliteit wordt een hot item naarmate de juridische en organisatorische hobbels van de informatiemaatschappij zijn gladgestreken. Als je eenmaal regels hebt, kun je je immers op de handhaving ervan gaan richten. Het strafrecht zal dan ook steeds meer een internationale component gaan krijgen.

Dan de fusies, overnames en regelrechte veldslagen die zich de afgelopen maanden op de Europese telecommunicatiemarkt hebben afgespeeld. De volledige infrastructuur lijkt overhoop te liggen. Staatsmonopolies worden aan de kant geschoven, maar de individuele burger vaart er wel bij. De Europese Commissie wil dat de lidstaten er alles aan doen om de telefoonkosten zo laag mogelijk te houden. Zelf heeft de commissie een serie voorstellen klaar liggen om het juridische kader van de sector te moderniseren. Ook kleine veranderingen van land tot land kunnen grote gevolgen hebben. Zo zijn in Frankrijk de zogeheten local loops aan de orde, het stuk van de kabel dat bij de eindgebruiker komt. Dit is nu nog in handen van France Telecom, maar zou nu ook tot beschikking van concurrerende bedrijven moeten komen. Het lijkt een detail, maar dergelijke details hebben uiteindelijk veel invloed op de toekomst van het Europese Internet.

De Commissie heeft tenslotte gezegd snel een procedure te zullen ontwerpen voor geschillen die uit e-commerce ontstaan. In Europa moet een aantal clearing houses worden opgezet die ontevreden klanten met klachten of verzoeken kunnen doorverwijzen naar instanties in het eigen land van de klager. De clearing houses zijn er dus voor de consumenten. Dit zogeheten 'European extrajudicial network' moet er op de langere termijn toe leiden dat geschillen online opgelost worden. Commissaris consumentenbescherming David Byrne zei dat rechtbanken een laatste toevlucht moeten worden.

Wat is er de afgelopen maanden voor elkaar gekregen?

1. De richtlijn Electronic Commerce is aangenomen onder Frits Bolkestein, commissaris van de Interne Markt. De richtlijn bepaalt voornamelijk welk recht waarop van toepassing is. Over netelige kwesties als auteursrecht en electronisch geld buigt Brussel zich nog.

2. Eind mei is het safe harbour principe aangenomen door de Europese Commissie. Daarmee werd in één klap een twee jaar durend geschil tussen Europa en de Verenigde Staten uit de weg geruimd. Persoonlijke gegevens mogen nu van Europa naar Amerika worden gezonden als de Amerikaanse bedrijven in kwestie aangeven dat ze er net zo zorgvuldig mee omgaan als dat onder de Europese wet het geval is. Deze bedrijven verklaren zich dan tot safe harbour. Omdat de Verenigde Staten geen privacywetgeving heeft, kon dit eerst niet: volgens een richtlijn van de EU die twee jaar geleden werd aangenomen, bood Amerika niet voldoende bescherming voor persoonlijke gegevens. Het geschil was een potentieel probleem voor luchtvaartmaatschappijen en reisbureaus die boekingsinformatie wilden uitwisselen.

2. Het actieplan e-Europe is aangenomen. In 2002 moeten alle lidstaten a) hun communicatiesnelheid hebben verbeterd b) online transacties veilig hebben gesteld en c) internettoegang goedkoper hebben gemaakt. Manieren om de lidstaten hiertoe te dwingen zijn er helemaal niet, maar de commissie hoopt dat ze door toetsing en vergelijking de vijftien leden een beetje kan opjagen. Scholen en openbare gebouwen moeten ook allemaal de electronische snelweg op, en misschien kunnen er zelfs een soort internetkaarten worden ingevoerd die je net als telefoonkaarten kunt gebruiken. Ja, Europa moet 'digitaalvaardig' worden.

Tegen welke problemen loopt een ondernemer aan als hij wil exporteren via e-commerce?

'Europa' is praktisch in het leven geroepen om een vrij verkeer van goederen en diensten mogelijk te maken, maar lang niet alle obstakels zijn uit de weg geruimd. Een volledig overzicht van de problemen die een e-ondernemer kan tegenkomen als hij over de grens gaat kijken is onmogelijk samen te stellen. Tussen regulering vanuit Brussel en zelfregulering vanuit het bedrijfsleven volgt de electronische handel in grote lijnen de 'gewone' export. Als je homeopathische geneesmiddelen via een website aan een Duitser in Leipzig verkoopt, dan komt de transactie voor het risico van de koper als het middel niet in die regio is toegestaan. Tot zover niets nieuws.

Het Ministerie van Economische Zaken heeft een afdeling, kort aangeduid als EVD, die informatie over zakendoen in het buitenland verzamelt en toegankelijk maakt. Ondernemers kunnen hier terecht als ze iets willen weten over willekeurig welke buitenlandse markt. EVD heeft een website die goed bijgehouden wordt en waar je kunt zoeken op trefwoord. Wie 'e-commerce' intypt, krijgt een lijst documenten die uiteenlopen van marktrapporten tot persberichten. Meestal gaan ze over consumentengedrag ? zo heeft de Deense ambassade gemeld dat tachtig procent van de Denen zegt nooit schoenen of parfum via internet te zullen kopen ? maar er staat ook dat Tsjechie de electronische handtekening al wettelijk erkent. Andere documenten die de zoektermen 'e-commerce' en 'Europa' opleveren: een overzicht van Duitse postorderbedrijven en digitale winkels, en dat Italiaanse supermarktketens het internet willen gaan uitbuiten. De site is vooral handig als je iets over een specifiek land zoekt: www.evd.nl .