Hands-on: Fairphone 4

We mogen eigenlijk best wel trots zijn op Fairphone. Niet alleen is het de enige smartphonefabrikant die Nederland rijk is, maar ook gelijk een heel bijzondere. Alles rond Fairphone draait om duurzaamheid. Het bedrijf claimt geen elektronisch afval te creëren. De nieuwste Fairphone is bijvoorbeeld het eerste toestel waarvan de achterkant is gemaakt van 100% gerecycled polycarbonaat.

Ook ten aanzien van de toeleveringsketen is Fairphone kritisch. Voor zijn smartphones selecteert het bedrijf onder meer Fairtrade-gecertificeerd goud, aluminium met het zogenoemde certificaat Performance Standard van het Aluminium Stewardship Initiative (ASI) en eerlijk wolfraam uit Rwanda. Evenals gerecycled tin, zeldzame mineralen en kunststoffen.

Fairphone vindt het ook niet nodig om elk jaar een nieuw model te lanceren. Het laatste model dateert van 2019. De toestellen zijn verder geheel modulair. Batterijen en scherm kunnen makkelijk worden vervangen. Een schroevendraaier zit in de kartonnen verpakking. Een oplader (USB-C) levert Fairphone er niet bij, zoals tegenwoordig eigenlijk alle fabrikanten.

Op de toestellen zit vijf jaar garantie. Fairphone belooft softwareondersteuning tot eind 2025 met onder meer upgrades naar Android 12 en Android 13, en streeft naar een nog langere periode, tot eind 2027, met upgrades naar Android 14 en 15, ook al is de ondersteuning van de chipsetleverancier dan reeds verlopen.

Toegegeven: je bereikt er geen massamarkt mee. Niet iedereen zal gecharmeerd zijn van het idee om onderdelen te bestellen en die zelf in het toestel te plaatsen. Fairphone verkocht in 2019 bijna 95.000 telefoons en vorig jaar het dubbele. Vergelijk dat eens met de 50,4 miljoen toestellen die Apple elk kwartaal verscheept.

Het nieuwste toestel Fairphone 4, de eerste met 5G, kost 579 euro, best een pittige prijs vergeleken met vooral Chinese concurrenten.

Dankzij het ontwerp dat in samenwerking met het Zweedse bureau Above tot stand is gekomen, is de Fairphone 4 stijlvol gestroomlijnd, met een tactiele achterkant en een vingerafdruksensor aan de zijkant. Het camera-eiland had van Apple kunnen zijn.

Gebruikers hebben de keuze uit 6 GB RAM met 128 GB intern geheugen of 8 GB RAM met 256 GB intern geheugen. De Qualcomm-chipset verschilt niet wezenlijk van die van rivalen, het 6,3-inch Full HD+ display is gemaakt van Corning Gorilla Glass 5 voor schok- en krasbestendigheid en de 3.905 mAh batterij is vervangbaar en kan in 30 minuten tot 50 procent worden opgeladen.

Uit de doos wordt een kale versie van Android 11 meegeleverd, waaraan Fairphone nauwelijks iets heeft toegevoegd.

Vergeleken met de Fairphone 3 is het nieuwe toestel een behoorlijke vooruitgang, maar het is geen smartphone die je trots uit de zak haalt tijdens een feestje.

Nadeel van de modulaire opzet is namelijk dat het toestel dik en zwaar is (225 gram), zelfs zonder beschermhoes. Een iPhone Pro met beschermhoes is ongeveer even zwaar.

Het scherm is niet bijzonder, maar voldoende. Jammer genoeg is het scherm niet uit de slaapstand te halen door er op te tikken, en de aan- en uitknop zit net iets te laag voor wie grote handen heeft.

Het geluid is blikkerig, en voor een toestel van deze prijs eigenlijk onder de maat. Een ouderwetse hoofdtelefoonaansluiting is er helaas niet.

Fairphone heeft in elk geval niet bezuinigd op de camera’s: dual 48 MP aan de achterkant, en een 25 MP selfie camera aan de voorkant. Toch zijn de cameraprestaties matig, met korrelige beelden bij weinig licht en bewegingsonscherpte.

Kortom: De Fairphone 4 blinkt nergens in uit. Het toestel heeft de uitstraling van een budget smartphone, maar wordt verkocht voor de prijs van een midrange smartphone.

De enige overweging voor aanschaf is ook echt het duurzame gebruik en het vooruitzicht dat je in principe heel lang met dit toestel kunt doen. Alleen daarin onderscheidt het merk zich van de concurrentie.

Toch kan ik mij voorstellen dat zelfs de grootste activisten van Extinction Rebellion de verleiding van een Samsung Galaxy of Apple iPhone maar moeilijk kunnen weerstaan. Het zou al veel aantrekkelijker worden als Fairphone een abonnementsmodel zou introduceren, waarbij je het oude toestel kunt inleveren voor een nieuw model, al dan niet gemaakt van oude onderdelen. Misschien dat het bedrijf dan iets beter het tempo van de markt kan bijhouden.