Muziekserie deel 4: Illegaliteit niet uit te bannen

De platenmaatschappijen lijken het initiatief te hebben genomen wat muziekverspreiding via het internet betreft. Zowel in Amerika als in Nederland zijn filesharing-diensten voor de rechter gedaagd. Ook de piraten die direct muziekbestanden online aanbieden, lopen steeds vaker kans tegen de lamp te lopen. Deel vier in de Emerce muziekserie: Illegaliteit.

Als we Buma/Stemra moeten geloven is illegale muziekverspreiding via het intenet het nieuwe kwaad in de muziekindustrie. Stichting BREIN, die zich bezig houdt met het opsporen van illegale muziekpraktijken, luidde eerder dit jaar de noodklok. Illegale thuispiraterij (het kopiëren van cd's of het verspreiden van tracks via het internet) zou steeds meer het terrein worden van professionele criminelen. Vorige week nog deed Buma/Stemra een inval bij een internetprovider in Amsterdam. Daarbij werden, uniek voor Nederland, complete servers weggehaald. Twee verdachten zijn aangehouden.

Los van dit incident heeft de Opsporingsdienst van de auteursrechtenwaakhond in 2000 ruim 1200 websites opgespoord vanwaar illegale muziekbestanden werden verspreid. In 2001 zijn er volgens Tim Kuik, het hoofd van de Opsporingsdienst, al 1500 sites afgesloten. Kuik ontkent echter dat de illegale praktijken in aantal toenemen. "Dit jaar hebben we er meer afgesloten omdat we steeds vaardiger worden in het zoeken naar illegale handelingen. Het is dus een stuk ontwikkeling. Ik ga je niet precies vertellen hoe we zoeken, maar een deel daarvan gebeurt tegenwoordig automatisch".

Het opsporen van dubieuze sites is een ware industrie geworden. Buma/Stemra pakt niet alleen Nederlandse diensten aan, maar ook sites die vanuit het buitenland op de Nederlandse markt actief zijn. Sterker nog, deze laatste categorie krijgt van de Opsporingsdienst de meeste aandacht. Kuik: "piraten die vanaf een Nederlandse server muziekbestanden aanbieden, zijn niet degenen weten hoe het internet werkt. Je komt dit dan ook steeds minder vaak tegen. Ik noem ze de randdebielen op het internet. Negentig procent van de bestanden die worden aangeboden, staan tegenwoordig op buitenlandse servers".

Wat de acties binnen Nederland betreft werkt de Telecommunicatie niet bepaald mee. Service providers kunnen voet bij stuk houden en weigeren om inzage te geven in hun klantenbestand. Kuik noemt als voorbeeld XS4All, dat hij omschrijft als een "dwarsligger". Hij stelt dat serviceproviders wel degelijk gegevens over hun klanten aan Buma/Stemra mogen overleggen. "Dat mag best, als je het maar in je algemene voorwaarden vermeldt. XS4All doet dit niet, want die zeggen: de klant is koning".

Op zich heeft XS4All gelijk. Onder de huidigde Telecommunicatiwet mogen opsporingsdiensten geautomatiseerd werk, dat op de servers van providers is gestald, inzien. Maar dan alleen is dat heeft gediend voor het begaan van strafbare feiten, en als het door een verdachte zelf is ingevoerd of voor diens gebruik heeft gediend. Buma/Stemra moet het nu vaak doen met de bereidwilligheid van providers.

Kuik erkent dat de illegale muziekverspreiding nooit helemaal is uit te bannen. "Dat zou naïef zijn. Wij strijden al dertig jaar tegen de illegaliteit en uit ervaring weet ik dat ook verspreiding via het internet niet volledig is op te rollen. Je maakt het klein en daarmee maak je een legale markt mogelijk. Als wij illegale praktijken moeilijker kunnen vinden, kunnen zij ook moeilijker hun afnemers bereiken. Hun omzet wordt daarmee kleiner".

George Knops, directeur van Buma/Stemra sluit zich hierbij aan. "In deze tak van sport staat elke morgen weer iemand op die jouw legale muur probeert te kraken. Er zal altijd een percentage illegaal materiaal blijven bestaan, dat is in de offline muziekwereld ook zo. Je moet alleen zorgen dat het legale deel zo groot mogelijk is." Knops noemt als voorbeeld de markt van voorbespeelde videobanden. Die bestond in de beginfase voor 95 procent uit illegaal gekopieerde bioscoop- en pornofilms. "Door de krachten te bundelen is dat binnen vijftien jaar omgezet in 85 procent legaal", aldus Knops.

Consumenten hoeven zich voorlopig geen zorgen te maken. Kuik stelt dat eindgebruikers niet zullen worden aangepakt. "Wij richten ons op het aanbod. Wel vragen wij consumenten zich te realiseren dat ze geen bestanden moeten downloaden als deze gratis zijn". Opvallend genoeg beschouwt Buma/Stemra de afnemers van filesharing-diensten (KaZaA, Gnutella, Audiogalaxy) wél als overtreders. "Een afnemer is in dat geval dan tevens aanbieder van illegale muziekbestanden", zegt Kuik. "Wij kunnen nu al via IP-nummers achterhalen wie dat zijn", beweert hij. Dat wordt dus oppassen geblazen.