“Niet ingewikkelder dan shampoo verkopen”

LiveJournal is volgens veel Russen de laatste strohalm van vrije meningsuiting. De Nederlandse Annelies van den Belt is er de baas. ‘Natuurlijk gaat het anders in Rusland.’

SUP (Russisch voor soep) is sinds kort de eigenaar van LiveJournal, een van de eerste blogplatformen dat vooral in Rusland en de Verenigde Staten erg goed aangeslagen is. De website heeft een maandelijks bereik van 19 miljoen mensen waarvan 5,4 miljoen in Rusland. Daarmee is SUP een belangrijke speler geworden in de Russische mediawereld. Het bedrijf is eigendom van Alexander Mamoet, wat je noemt een oligarch. De Nederlandse Annelies van den Belt is onlangs aangetrokken als ceo. Zij kent de Russische mediasector goed, zo was zij midden jaren ’90 uitgever van The Moscow Times.

Volgens Van den Belt is die oligarch gewoon een investeerder. "SUP past goed in zijn portefeuille. Hij heeft meerdere culturele projecten in bezit en kocht onlangs nog Corbina, een van de grootste internetaanbieders in het land."

Behalve LiveJournal zijn ook de websites championat.ru (sport) en gazeta.ru (nieuws) eigendom van het bedrijf. "We laten zulke websites groeien. Chapionat was een tijdje geleden nog de 21ste sportsite van het land. Inmiddels staat we onbetwist op nummer 1", stelt de Nederlandse ceo.

"De advertentie-afdeling van SUP bereikt 70 procent van de markt", legt Van den Belt koeltjes uit. SUP heeft een filiaal in San Fransisco, maar het hoofdkwartier is in Moskou te vinden. Het ligt aan een oud fabrieksterrein net buiten het centrum van de stad. Een deel daarvan is nog in aanbouw.

"Daar komt de newsroom voor Gazeta.ru", legt Van de Belt uit. "Ik ben weer hetzelfde evangelie aan het verkondigen als eerder bij The Times en The Telegraph. De lijnen moeten korter, journalisten moeten multimediaal, er moet een middentafel komen. In die zin zijn we eigenlijk gewoon een traditioneel mediabedrijf."

LiveJournal.com werd in 1999 door de Amerikaan Brad Fitzpatrick opgericht. Tot eind 2006 was een deel van het bedrijf in handen van Six Apart, bekend van andere blogplatformen als TypePad en MoveableType. In december van 2007 kreeg SUP zeggenschap over het bedrijf, nadat het eerder al de exclusieve rechten voor de pagina’s in de Russische taal kreeg.

De verkoop zorgde voor een hoop commotie onder een deel van de gebruikers. Het bedrijf zou namelijk in Russische handen komen en daarmee konden de lijntjes naar het Kremlin wel eens korter worden. Van den Belt wuift die kritiek weg. "Livejournal.com staat geregistreerd in Amerika. Alle bijdragen van alle gebruikers vallen onder de Amerikaanse wetgeving."

Een van de bekendere LiveJournal-bloggers, Andrey Ulyaka (een nickname), legt uit dat hij het daar niet helemaal mee eens is. "Voor sommige rechters is ook het eigendom van belang. Het mag dan wel onder de Amerikaanse wetgeving vallen, een rechter zou toch kunnen oordelen dat het een ‘Russisch medium’ is."

Bovendien denkt hij dat ook de eigenaar Mamoet een lastige factor is. "Wanneer het hard tegen hard zou gaan, zou men Mamoet onder druk kunnen zetten om bepaalde veranderingen bij LiveJournal door te voeren. Je weet nooit hoe dat soort zaken in Rusland lopen."

De traditionele media in Rusland hebben veelal te zuchten onder een sterke overheidsbemoeienis. LiveJournal is een van de, en misschien wel dé, belangrijkste informatiebron geworden in het Rusland van nu. "Dat zag je goed tijdens de vijfdaagse oorlog tussen Rusland en Georgië", legt Van den Belt uit. "Beide landen deden hun erg best om allerlei informatie te blokkeren. Vanuit Rusland was het nagenoeg onmogelijk om Georgische sites te bekijken, en andersom. Alleen LiveJournal was een betrouwbare bron. Daar hebben beide partijen dan ook gretig gebruik van gemaakt."

Is werken in de mediasector van Rusland moeilijker dan elders? Volgens Van den Belt niet. "De mediamarkt is niet per se moeilijker dan shampoo verkopen. Natuurlijk gaat dat in Rusland anders, maar ik noem dat maar een extra dimensie."

De internetmarkt gaat nog heel interessant worden, voorspelt Van den Belt. "Ik geloof dat er op dit moment 29 miljoen mensen toegang hebben tot internet. Daar komt een tipping point, helemaal tegen de tijd dat wifi ingeburgerd is. Er liggen fantastische plannen op tafel."

De Russische regering heeft grootste plannen voor de internettoegang in Rusland. Scholen, gemeentes, culturele centra en huishoudens zullen in de komende jaren breedbandtoegang krijgen. Bovendien liet president Medvedev in een recente speech weten dat ‘overheidsfunctionarissen moeten leren met computers om te gaan, anders zijn ze hun baan kwijt’. Cynici verwijten de overheid grootheidswaanzin en vergelijken de beweging nu al met de beroemde uitspraak van Lenin: ‘communisme = sovjetkracht + elektrificatie’, uit de tijd dat er dwars door Rusland elektriciteitskabels werden aangelegd. Feit is dat ook in de ver afgelegen gebieden van het land de 55k6 modems langzaam plaatsmaken voor breedband.

Bovendien is de markt volgens Van den Belt nog aardig leeg. "Ik kan bijvoorbeeld geen vijftien nieuwssites opnoemen, geen vijftien prijsvergelijkers. Een top-50 aan webshops? Geen idee! De markt in dit land ligt open." Bovendien is de zakelijke sfeer in Rusland volgens Van den Belt uitstekend. "Je kunt hier voor een vergadering rustig je laptop meenemen en je e-mail beantwoorden, terwijl je aan het werk bent. Iedereen heeft altijd de telefoon op tafel liggen. Het is wel even schrikken als ik terug kom in Londen en er is bijvoorbeeld geen wifi-verbinding beschikbaar. Dat is hier ondenkbaar."