Oorlog in providerland?

Eigenlijk was de internetmarkt altijd een hele charmante markt. Zelfregulering stond hoog in het democratische vaandel. Vrijheid van meningsuiting voor iedereen was misschien wel het leukste cultuurelement van Internet. Toch was er ook op Internet een gedragscode noodzakelijk om al te agressief en commercieel gedrag tegen te gaan: we moesten ons allemaal aan de net-iquette houden. Eigenlijk kwam het er op neer dat we in al onze activiteiten op Internet altijd respect moesten betonen voor anderen. Heel idealistisch was dat de totale community van Internet gebruikers de controle op de naleving uitoefende.

We lossen het samen wel op? Die houding is niet meer te bespeuren onder de Nederlandse providers. Volgens Arko van Brakel is het charmante Internet van weleer verworden tot een hardere ‘Business as usual’.

Fantastisch eigenlijk! Dat Internet wereldje was een idealistische beweging, waar nog echte waarden en normen heersten. De Digitale Stad, XS4all en in mindere mate ook Surfnet, NLNet, EuroNet en Knoware waren de dragers van deze cultuur. XS4all werd ook wel het geweten van het Nederlandse Internet genoemd.

Toen werd Internet commercieel. Money-driven organisaties als KPN, Worldonline en andere goed-gefinancierde initiatieven mengden zich in het spel om de elektronische knikkers. De knikkers werden dan ook groter en groter, de spelers werden professioneler, kortom het spel werd harder. Dus de regels moesten worden aangescherpt. De oprichting van een overleg- en belangenplatform voor Internet providers, de NLIP werd noodzaak. Mooi: providers hielden regelgeving in eigen hand. Het grondbeginsel van zelfregulering hield stand! Zelf de overheden, die confuus door een bijna totaal onbenul op het gebied van Internet toch niet wisten hoe ze dit medium moesten controleren steunden een behoorlijke mate van zelfregulering voor en door de Internet gemeenschap.

Toen brak de periode aan van shake-out, cash-out en, voor sommigen, burn- of drop-out. grote patijen met de lucht van vers gedrukte dollars in de neus, kochten de charmante providers van weleer en masse op om deze vervolgens in te lijven in hun logge, efficiente Nasdaq- en AEX gedreven marketing machines. De meest in het oog springende overname in dit kader was wellicht de overname van het aloude XS4All door KPN Telecom, voorheen zo ongeveer gezworen vijanden. Kritische internetters van het eerste uur vonden dat XS4all, het levende Internetgeweten van weleer, haar ziel aan de duivel had verkocht. Anderen vonden dit gewoon slim: de mensen van XS4all hebben hard moeten knokken om te overleven en kregen nu de beloning. Geen probleem. En gelukkig bevestigde KPN al snel na de overname dat XS4all haar eigen identiteit zou behouden. Internetland herademde.

Tot eind november, middels een spraakmakende advertentiecampagne van XS4all, een stevige knuppel in het wat suffige hoenderhok werd gegooid. XS4all heeft de rol van Internetgeweten nieuwe stijl met verve opgepakt. Dit keer middels een campagne die de privacy-moraal van de concurrerende providers op de korrel neemt. "Leuk!", is de eerste reactie. Goed dat er iemand opkomt voor de privacy van de consument. Leuk ook dat er weer eens iets spraakmakends gebeurt in Internetland, dat de laatste tijd toch een beetje omgeven werd door de lucht van spruitjes….Leuk ook dat XS4All volgens de rechter het gelijk aan haar zijde heeft.

Toch krijg ik een beetje een bittere smaak van deze actie. Ik wil hier niet ingaan op het onderwerp van de XS4all-actie: de privacy. Deze privacy discussie loopt immers al sinds het moment dat Internet in Nederland populair werd. En ik ben het in principe met XS4All eens dat hier uiterst zorgvuldig mee moet worden omgegaan.

Ik stel XS4All een andere vraag: moest het nu op deze manier? Kenmerkte Internet zich niet altijd door de uiterst democratische wijze van debatteren? En was niet XS4All de grote voorvechter van een zelfregulerend Internet? Ik meen mij zelfs te herinneren dat het "we-lossen-het-samen-wel-op-motief" een van de pijlers is onder het bestaan van de NLIP, de vereniging van alle Internet providers.

Mij bekruipt het gevoel dat de XS4All actie van eind november, hoewel deze inhoudelijk volledig aansluit bij de moraal van de oude XS4all, qua uitvoering toch in behoorlijke mate de sfeer ademt van het big-marketing-budget-driven KPN. En da's jammer. Kennelijk is het charmante Internet van weleer toch verworden tot business as usual. En ik weet niet of we daar nu zo trots op moeten zijn. Het zelfregulerende Internet is met providers die hun meningsverschillen uiteindelijk door een rechter moeten laten oplossen (na eerst alle vuile was wapperend buiten te hebben gehangen!) voorgoed verleden tijd. En daarmee is een mooi stukje cultuurgoed weer eens ten onder gegaan aan de commercie.