“Politieke partijen worden netwerkorganisaties”

In de VS zijn websites van politieke partijen inmiddels van doorslaggevende betekenis voor de effectiviteit van de verkiezingscampagne, in Nederland komt dat proces nu ook op gang. Uiteindelijk zullen partijorganisaties en verkiezingscampagnes door internet ingrijpend veranderen. Dat stelt Marcel Boogers, universitair docent Recht, bestuur en informatisering aan de Katholieke Universiteit Brabant.

Volgens Boogers worden politieke websites in de VS gebruikt voor het werven van donateurs, vrijwilligers en kiezers. De kwaliteit van de website zou daar de effectiviteit van de verkiezingscampagne bepalen, ook al omdat de organisatie van de campagne voor een belangrijk deel via internet verloopt. Op welke manier gaan deze ontwikkelingen een partijorganisatie veranderen?
Boogers: "De partij als ledenorganisatie heeft zijn beste tijd gehad. De politieke partij wordt steeds meer een campagne-organisatie, een die bestaat uit een vaste kern met daaromheen allerlei ad hoc afdelingen. Eigenlijk gaat die partij steeds meer de vorm aannemen van een netwerkorganisatie."

Boogers heeft het in zijn betoog over 'cyberpartijen', virtuele partijen die bijeengehouden worden door een website en waar burgers zich tijdelijk rond concrete thema's organiseren. Leidt dat niet tot een vorm van ad hoc bestuur waarbij de politiek zich laat leiden door de waan van de dag in plaats van een bepaalde visie op de toekomst?
Boogers: "Dat vraag ik me af. Kijken we bijvoorbeeld naar de site van Lijst Nul , waar bezoekers zelf het politieke programma samenstellen, dan gaat het wel degelijk ook over lange-termijn zaken."

Boogers stelt dat het vaak onduidelijk blijft hoe de internetactiviteiten van een partij aansluiten op de gevoerde campagne. Inhoud en opzet van een site zouden vaak geen verband houden met het karakter en de boodschap van een partij. Bedoelt hij daarmee dat er op een politieke site iets anders wordt gezegd dan bijvoorbeeld in papieren publicaties?
"Nee, maar kijk je bijvoorbeeld naar D66 , die partij staat voor bestuurlijke vernieuwing en meer invloed van de burger op de politiek, dan zou je verwachten dat ook op de site terug te zien, je zou verwachten veel meer interactiveit aan te treffen en dat is niet het geval. Bij veel partijen lijken de sites verder heel sterk op elkaar, terwijl de politieke agenda's van die partijen juist sterk van elkaar verschillen."

Het is volgens Boogers opvallend hoe weinig gebruik wordt gemaakt van "mogelijkheden om de campagneboodschap op maat te snijden voor bepaalde doelgroepen". Hij maakt een uitzondering voor het CDA met de feature &#39
Een campagneboodschap op maat voor bepaalde doelgroepen, dat klinkt als de kiezer vertellen wat de kiezer wil horen. Wordt er met een boodschap op maat nog wel een correct beeld gegevens van de plannen van een politieke partij?
"Volgens mij wel. Het gaat erom dat een partij tegen bepaalde groepen kan zeggen 'dit en dit is voor jullie belangrijk en dit is wat we erover zeggen in ons partijprogramma'. Verder zet je als partij in tijden van verkiezingen natuurlijk altijd je beste beentje voor, dat zal met internet niet veranderen. Wat wel gaat veranderen is dat er een ander soort campagne gevoerd gaat worden. Voorheen ging het op televisie meer om een persoon en de uitstraling van die persoon. Op internet gaat het veel meer om een goede verbinding leggen met de kiezer zelf en duidelijk maken waar je als partij voor staat."

Wat blijft er over voor degenen die om allerlei redenen niet op internet zitten?
Boogers: "De 'digital divide' wordt steeds kleiner, dus steeds minder kiezers zullen hiervan buitengesloten worden. Verder moet je niet vergeten dat internet één van de kanalen is, ook de traditionele kanalen blijven gebruikt worden voor politieke- en verkiezingsdoeleinden. Als je het hebt over politieke participatie, actief meedoen aan de politiek, dat is altijd selectief. Internet biedt andere mogelijkheden maar het zal geen groepen motiveren die voorheen ook al geen interesse hadden."

Als politieke partijen methoden uit het bedrijfsleven overnemen, kunnen we dan ook politieke spam verwachten?
"We hebben al sms-spam mee kunnen maken bij de gemeenteraadsverkiezingen, en politieke spam per e-mail zal er ook wel komen, al is dat nog niet gesignaleerd. Maar het hoort bij een agressieve manier van campagevoeren die in Nederland niet gebruikelijk is, dus heel erg zal het op punt vermoedelijk niet worden."