Springer springt het webtijdperk binnen

Niks personalisatie en afrekening van artikelen on-demand. Maar een abonnement met onbegrensd nuttigen van tijdschriftartikelen en hoofstukken van boeken. Dat bleek het Ei van Columbus te zijn voor wetenschappelijke uitgever Springer.

Derk Haank, de even pedante als humoristische en intelligente baas van Springer had de lachers bij voortduring op zijn hand tijdens het Nationaal Uitgeverscongres 2008 van Mediafacts in de Philharmonie in Haarlem. "Ik wist niet eens het verschil tussen private equity en private banking…Dankzij private equity wet ik nu wat private banking is."

Materieel slechter geworden van dit avontuur is Haank, die eerste Elsevier Science naar een glorieus webbestaan leidde, dus bepaald niet. Hij heeft met SpringerLink voor de tweede keer midden in de roos geschoten en wil dat weten ook. Vanuit het ‘hoofdkwartier in Doetinchem, toevallig ook mijn woonplaats’ stuurt hij met drie personeelsleden – en twee kippen Cindy en Candy van de namen van de aandeelhouders Cinven en Candover – ‘dankzij internet en m’n BlackBerry’ een concern:

• Het is de samensmelting van Kluwer Academic Publishers en BertelsmannSpringer;

   

   

• De tweede grootste uitgever van tijdschriften in STM (Science, Technology, Medicine) en de grootste uitgever van STM boeken, en één van de grootste uitgevers van Duitstalige vakbladen;

   

   

• Met 60 uitgevers in 20 landen in Europa, Azië en de VS;

   

   

• Een omzet van ruim 900 miljoen euro in 2007;

   

   

• Ongeveer 5.000 werknemers around the world

Boekenprobleem oplossen

De boekenuitgeverij, zei Haank, vormde het grote probleem: boeken zijn relatief duur om te maken, kosten veel geld aan marketing en wederverkopers en worden vaak maar in zeer kleine oplages afgenomen.

Tijdschriften waren al ‘gouden handel’ volgens Haank dankzij elektronisch uitgeven, met vooruitbetaling, ‘nul voorraad’ en verkoopagenten die hooguit een paar procent vangen. "Tijdschriftverkopen gingen door het dak, maar boeken liepen voor geen meter", zo vatte Haank het scherp samen.

De oplossing lag in het samenvoegen van de distributie van tijdschriften en boeken in één model dat zo toegankelijk mogelijk moest worden. "we hebben daarvoor toen, tegen onze zin en gewoonte in, marktonderzoek voor gehouden."

Daaruit vernam Springer dat haar model tot dan te duur, te ingewikkeld was en te veel begrens door digitale rechtensoftware. "Ze wilden ongelimiteerde toegang, geen digital rights management, integraal zoeken in tijdschriften en boeken, archiefrechten en statistiek voor inzicht in het gebruik. Dat kregen ze dus voortaan."

Springer kwam op het lumineuze idee om boeken in hoofdstukken beschikbaar te stellen en in een onbegrensd abonnement samen met de tijdschriften: "Dat is van een verbluffende eenvoud. Iedereen mag zich onbeperkt uitleven binnen het abonnement dat ze nemen. Afnemers hebben nu sterk het idee dat ze waarde voor hun geld krijgen en dat telt het zwaarst."

Eet u maar

Voor Springer is ‘all you can eat’ als abonnement elektronisch geen nood. Meerafname van titels kost niet meer. Als bibliothecarissen steeds worden afgerekend, staat ze dat niet aan, maar in één keer 400.000 euro betalen – dus de prijs van 4.000 boeken van 100 euro – doet minder pijn voelen. En voor 20 euro per titel kan de klant binnenkort van elk boek ook een papieren versie krijgen, ‘on demand’ gedrukt.

Of dit model nu eenvoudig op andere mediamarkten is toe te passen durft Haank niet te zeggen. Wel weet hij uit het moeilijke maar leerzame begin: "We begingen een veel gemaakte uitgeversfout: dat we vooral de goedlopende titels elektronisch distribueerden. Juist voor de minder goed lopende titels is uitgeven vanuit een databank ideaal vanwege de lage kosten. En ook gunstig voor de bibliothecarissen: van de titels in hard copy die ze kochten leenden ze 25 tot 30 procent nooit uit."

Anders dan in de muziek- en filmmarkt is piraterij niet echt een probleem. Haank op karakteristieke toon: "Als we misbruik vaststellen stappen we erop af met de opmerking ‘Hier moet sprake zijn van een misverstand’. Dan is dat het snelst opgelost."

Wel een algemene les volgens Haank: "We geloven niet in personaliseren en on-demand afrekenen. Je kunt beter de klant alles geven. Hij stelt zelf zijn pakket wel samen."

En ook, in woord en houding als een Napoleon sprekend: "Elektronisch uitgeven lukt alleen in een dictatuur. Uitgevers vinden het o zo aardig als zij er maar niet aan onderworpen worden. Daar moet je geen scrupules mee hebben. Alles en iedereen moet meedoen."

De andere kant van dit verhaal, dat elektronisch uitgeven een schat aan data oplevert voor een betere exploitatie en vraagsturing van informatie bleef onbesproken. De humor als spreker benutte Haank ook om, met instemming van de zaal, de presentator van het congres af te serveren toen deze hem vroeg om zichzelf maar eens een kritische vraag te stellen.