Winstgevende Volkskrant vleit en kritiseert NOS

Wordt het ANP het kind van de rekening van een nieuwe samenwerking tussen omroepen en kranten?

De Volkskrant heeft in 2008 een omzet gedraaid van 135 miljoen euro met een winst van 14 miljoen euro. Voor 2009 rekent uitgever Rob Haans met een omzet van 123 miljoen euro en een winst van tenminste 8 miljoen euro.

Deze cijfers maakte hij bekend tijdens het Nationaal Uitgeverscongres gisteren in Haarlem. De winst komt volgens Haans op het bord na ‘volledige doorberekening’ van de overheadkosten van uitgever PCM, die overigens de afgelopen jaren flink daalden.

"We horen alleen maar dat het zo verschrikkelijk slecht gaat met de uitgevers en met de kranten. We zijn er goed in om onszelf negatief neer te zetten, maar daar is allerminst reden toe. Uiteraard hebben ook wij te kampen van een flinke teruggang in advertenties, maar de oplage stabiliseert en is momenteel zelfs een fractie hoger dan een jaar geleden", aldus Haans.

Dat leidt tot een bereik van zo’n 800.000 lezers op weekdagen en 1,2 miljoen in het weekend, en inclusief internet een bereik van 1,8 miljoen Volkskrantlezers.

Het is voor het eerst dat er cijfers naar buiten komen van een titel volledig in handen van uitgever PCM.

Haans zei dat 10 procent van de omzet van de Volkskrant van internet komt en dat ‘internet rendeert’. In hoeverre dan de kosten van de gratis artikelen uit de krant worden doorberekend is niet duidelijk. De opbrengsten van de groeiende webwinkel behoren niet bij die 10 procent, maar wel de opbrengsten uit reclame voor deze webwinkel die aan de site worden toegerekend.

De ontboezeming van Haans over een renderende online afzet en zijn verwachtingen over mobiel – deze week kwamen er drie iPhone apps beschikbaar – gingen echter gepaard met een claim van valse concurrentie van de publieke omroep. Die begeeft zich op internet met zwaar gesubsidieerd nieuws en actualiteiten.

Geen omroepsites

Op zich kan de Volkskrant de publieke omroep op internet wel velen, maar dat de Ster vervolgens nog 226 miljoen euro (2008) uit de reclamemarkt haalt, gaat de uitgevers een hoge brug te ver. "Vroeger waren de markten voor televisie en kranten gescheiden, maar online schuiven ze in elkaar en komen ze in elkaars vaarwater. Hier ontstaat een oneerlijk speelveld."

Hans Laroes (weblog), hoofdredacteur van NOS Nieuws, verdedigde zijn winkel tegenover Haans, maar ging niet in op de financiering. "Ik heb daar geen mening over. Het gaat mij om handhaving van de kwaliteit van de journalistiek die we bedrijven."

Volgens Laroes hebben uitgevers ervoor gepleit dat de publieke omroep zich onthoudt van het aanbieden van websites. De voorzitter van de Nederlandse dagbladpers, Cees Spaan, bestempelde dat laatste vanuit de zaal tot een leugen. "Dat hebben wij nooit beweerd." Laroes: "Ik weet zeker van wel."

De feiten geven Laroes gelijk. In de brief die uitgevers en hoofdredacteuren van kranten aan minister Plasterk van OC&W stuurden staat letterlijk: "De ondertekenaars willen zich zeker niet keren tegen al het goede dat de publieke omroepen te bieden hebben, maar vragen zich wel af of het publiceren van tijdschriften en het bouwen van websites niet wat ver staan van de oorspronkelijke taak van de publieke omroep."

De dagbladen willen zich volgens Spaan niet echt verzetten tegen websites van omroepen inclusief de NOS, maar wel tegen reclame op die sites en tegen kruissubsidiÎring van nieuwssites met Ster-geld.

ANP-contract ter discussie

Volgens Laroes wil de NOS kennis delen van haar ontwikkeling, bijvoorbeeld van de mobiele applicaties, maar is daarvoor te weinig belangstelling van uitgevers. Ook kunnen krantensites videoreportages van de NOS en de beelden van de themakanalen als Journaal24 en Politiek24 vrij overnemen, maar daar maken ze nauwelijks gebruik van.

Volgens Haans zijn die NOS-reportages als gesloten geheel niet geschikt voor de Volkskrant-sites, maar zou de krant wel wat hebben aan de ruwe beelden die de NOS heeft. Volgens Laroes stuit een uitbreiding van de mogelijkheden op rechtenproblemen.

Laroes opende de aanval op het ANP. Volgens hem betalen de grote afnemers relatief te veel en maken ze het daarmee mogelijk voor hete ANP om tegen lage prijzen veel websites van nieuws in tekst, foto’s en video te voorzien. Die kunnen daarmee goedkoop de concurrentie aangaan met grote nieuwsorganisaties.

De NOS moet dit jaar een besluit nemen over een nieuw ANP-contract en Laroes zoekt naar alternatieven. Hij opperde de mogelijkheid van dat NOS met kranten direct gaat samenwerken voor binnenlands nieuws, zoals nu vaak al gebeurt met buitenlandse correspondenten.

Haans deelde de kritiek, en breidde die uit naar de gratis kranten: "Hoe het ANP zich ontwikkelt en gratis kranten helpt met lage prijzen terwijl wij met de tarieven die we betalen, vind ik een onhandig model. Wij houden in feite het ANP op de been."

De kranten hebben overigens enkele jaren geleden besloten om hun aandelen in het ANP te verkopen en daarmee ook de mogelijkheid om directe invloed uit te oefenen op de tarifering. Al enige tijd is er onvrede bij de uitgevers over de expansie van het ANP en de tarieven die ze zelf betalen. In de Verenigde verlaagt de nieuwsorganisatie van de kranten, Associated Press, de tarieven aanzienlijk onder druk van de kranten. Die zijn nog wel eigenaar van AP. Overigens heeft ook AP grote problemen met handhaving van rechten.