Zaaiers en graaiers

Op vrijdag 17 maart ging Nina Brink naar de beurs met World Online en trad Joop van den Ende terug uit de dagelijkse leiding van Endemol. Bij de beursgang van World Online waren veel mensen oprecht teleurgesteld omdat de enorme koersverwachting (tot 120 Euro) niet ingelost werd. Bij Endemol waren veel van de medewerkers oprecht geroerd, omdat het ging om het afscheid van een creatieve, inspirerende leider.

De beursgang van World Online en het afscheid van Van den Ende vormen een episch concentraat van de tweedeling in het hart van de nieuwe(?) economie van Internet, ondernemerschap, e-business, vooruitgangsgeloof, telecommunicatie, harde valuta en contentindustrie. In dit convergentieveld lijkt een continuüm te bestaan met aan de uiteinden twee totaal verschillende persoonstypen. Twee typen die altijd lijken voor te komen op de momenten dat de maatschappelijke innovatiesnelheid zijn top bereikt. Noem ze De Graaier en De ZaaierÉ

De zaaier is de man of vrouw die met hartstocht onderneemt, zonder de toekomst precies te kennen. Iemand die creëren wil. Iemand die meedoet voor het avontuur. Iemand die het allemaal mee wil maken. Niet alleen voor één of ander geweldig financieel einddoel, maar vanwege de reis er naar toe. Iemand die allerlei dingen doet die niet vanuit een rationeel financieel perspectief te verklaren zijn. Iemand die oprechte maar onverklaarbare emoties voelt wanneer er echt iets nieuws wordt gepresteerd. Dat er onderweg veel geld wordt verdiend is eerder een toevallig en welkom neveneffect, dan een van tevoren bepaald doel.

De graaier is iemand die pas emotioneel wordt als het over bedragen gaat met negen nullen. Iemand die geen gevoel heeft bij Internet, telecommunicatie, nieuwe technologie in het algemeen. Iemand die vooral profiteren wil. Niet noodzakelijkwijs zelf het net gebruikt. Iemand die ook geen gevoel heeft bij het maken van websites, TV- en radioprogramma's, tijdschriften of andere creatieve producten. Iemand die op geen enkele manier de behoefte voelt om zelf met eigen handen iets te maken op dit gebied. De graaier is degene die denkt in termen van hypes, geld, beursintroducties, winst op korte termijn. De financiële waarde van de onderneming en de opties van de directie zijn het enige wat telt.

Iedereen die betrokken is bij alle ontwikkelingen van dit moment is individueel ergens op dit continuüm van graaiers en zaaiers te plaatsen. De sjacheraars die rijk willen worden door ninabrink.com te deponeren. De mensen die uit min of meer idealistische overwegingen begin jaren negentig een access-bedrijf voor iedereen oprichten en opeens tot de ontdekking komen dat ze miljonair geworden zijn. De adviesbureaus die plotseling een 'e' voor hun business-consultancy zetten en hun uurtarieven met honderdvijftig gulden verhogen. En de videotex- en beeldplaatpioniers die nooit rijk zijn geworden van hun innovatiedrift, maar nu herontdekt worden door de markt vanwege hun jarenlange ervaring. De reclamejongens die alles van een hip @-teken voorzien. En de mensen van het eerste uur die zich in de nieuwsgroepen beklagen over de commercialisering van het net.

De i-conomy is een smeltkroes van dit soort oudgedienden en nieuwkomers, cowboys en indianen, zaaiers en graaiers, oplichters en oprichters. Hoewel ik een flinke weerstand voel tegen de graaiers, hebben we ze wel nodig om te zorgen dat deze sector op een gegeven moment volwassen wordt. Niet dat de graaiers daar zelf voor zorgen, maar hun fixatie op geld leidt tot een interessante discussie die er voor zorgt dat dotcom en puntnl-bedrijven uiteindelijk ook vanuit dat perspectief op een volwassen manier beoordeeld zullen worden.

En hoewel ik intuïtief een voorkeur voor de zaaiers heb, de dromers, denkers, durvers en doeners van de Internet-economie, weet ik ook dat enig gezond financieel verstand veel van deze mensen voor grote teleurstellingen had kunnen behoeden. Of veel mensen had kunnen aanzetten tot het werkelijk uitbouwen van hun ideeën. Het enige gevaar van een smeltkroes is dat er uiteindelijk slechts een grijze blur overblijft. Dat de scherpe tegenstellingen verdwijnen en iedereen een beetje zaait en een beetje graait. Een saai toekomstbeeld. Dan liever de kleurrijke wildwest-vertoning die de Nederlandse en internationale Internet-economie nu nog vormen. Kies uw eigen rol en speel meeÉ

Ben Tiggelaar (ben@tiggelaar.nl)

Ben Tiggelaar is auteur, docent en adviseur op het gebied van e-commerce.