Desinformatie, waarheidsvinding en de rol van internet

In de onlangs verschenen bundel ‘Doen, durven of de waarheid? Democratie in digitale tijden’ brengen jonge wetenschappers in kaart wat we écht weten over politieke misinformatie op internet en sociale media. Op hun aanvullende blog op Stuk Rood Vlees stellen de redacteuren dat de huidige coronacrisis gek genoeg de belofte van het internet nieuw leven inblaast.

Nog niet zo lang geleden was het internet de belofte voor een digitale wereld waarin waarheidsvinding makkelijker zou worden. Het internet zou kennis vrij toegankelijk maken en nieuwsgaring democratischer door een platform te bieden aan burgerjournalistiek. Gaandeweg kwamen er barstjes in dit optimisme. De rol van de expert werd ondermijnd, vaak was de wetenschap het slachtoffer. De stemming is definitief omgeslagen sinds de Russische inmenging in de verkiezingen in de VS in 2016 en de desinformatie rond het Brexit-referendum.

Bundel brengt kennis samen
In de onlangs verschenen bundel Doen, durven of de waarheid? Democratie in digitale tijden, uitgegeven door de Amsterdam University Press en onder redactie van Rens Vliegenthart (UvA), Jasper Zuure (Vrije Universiteit Amsterdam) en Jeroen de Ridder (Rijksuniversiteit Groningen), brengen jonge wetenschappers in kaart wat we weten over de invloed van digitale platforms op de kwaliteit van processen van waarheidsvinding in de democratie. De auteurs van de diverse hoofdstukken richten zich specifiek op de veranderende context van waarheidsvinding in de democratie, het stimuleren van kritisch burgerschap en beïnvloeding op digitale platforms.

In de bundel staan de volgende bijdragen van UvA wetenschappers:
Tom van der Meer, ‘Microtargeting en de bescherming van de publieke sfeer’
Sanne Kruikemeier, ‘Nieuwsconsumptie en politieke betrokkenheid in een digitaal medialandschap’
Tom Dobber, ‘Microtargeting: Hoe werkt het?’

In hun blog zien redacteuren een zilver randje
In hun blog op Stuk Rood Vlees schrijven de redacteuren dat de coronacrisis voor een gedeelte dit recente pessimisme over de impact van digitalisering bevestigt. ‘Ook nu gooien Russische trollenfabrieken olie op het vuur en pompen zij desinformatie rond op het internet. En via Facebook, Instagram, WhatsApp en Twitter sturen mensen elkaar, vaak goed bedoeld, allerlei dubieuze berichten door waarvan de herkomst niet altijd even helder is en de inhoud soms ronduit misleidend.’

Maar stellen ze, de huidige coronacrisis blaast de belofte van het internet tegelijkertijd nieuw leven in. Zo is expert terug van weggeweest, laat het onderwijsveld zien hoe digitalisering online kennisoverdracht kan ondersteunen en zien we hoe de digitale infrastructuur mede vorm geeft aan onze interacties ‘Het is de zilveren lijn rondom de donkere wolken boven ons hoofd.’