STAY FIT LONGER, een digitaal platform dat gepersonaliseerde motorische – en cognitieve thuistraining biedt voor een gezond en langer leven

Een consortium van clinici, academici, deskundigen op het gebied van neurotechnologie, gaming, eHealth, ouderenzorg (fysiotherapeuten en neuropsychologen) en eerstelijnszorg uit Zwitserland, Canada en België ontwikkelt Stay Fit Longer. Verwacht wordt dat deze mobiele toepassing senioren zal helpen gezond en zelfstandig ouder te worden door een combinatie van fysieke en cognitieve oefeningen thuis te doen. De unieke combinatie van ludieke activiteiten, psycho-educatieve begeleiding en sociale interactiefuncties maakt de oplossing zeer aantrekkelijk voor 60-plussers, vooral tijdens de huidige pandemieperiode.

Het Stay Fit Longer-project maakt deel uit van het Europese AAL-programma (Active and Assisted Living) dat de ontwikkeling ondersteunt van producten en diensten op basis van NICT-oplossingen voor zelfstandig wonen op oudere leeftijd. Het project wordt medegefinancierd door de Europese Commissie, eigen middelen en de nationale financieringsinstanties in elk partnerland. Aan Belgische zijde neemt BRUSANO, de referentie in eerstelijnszorg in Brussel, deel als consortiumpartner in samenwerking met de UCLouvain. Het project wordt gefinancierd door Innoviris in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Doelstelling
De veroudering van de hersenen gaat vaak gepaard met een achteruitgang van de fysieke en intellectuele capaciteiten. Het doel van Stay Fit Longer is deze achteruitgang te voorkomen of te vertragen. Ouderen worden kwetsbaarder, verliezen soms hun evenwicht, kunnen last krijgen van geheugenverlies en hebben meer moeite om zich te concentreren; desondanks willen zij zo lang mogelijk thuis blijven wonen en een goede levenskwaliteit behouden. Het Stay Fit Longer-platform is enerzijds gericht op het behoud van mobiliteit en het verminderen van valincidenten om medische interventies te beperken, en anderzijds op het voorkomen van cognitieve achteruitgang door het trainen van geheugen, aandacht en executieve functies.

Specifieke kenmerken – technologie
Stay Fit Longer is een ambitieus project vanwege de complexiteit en specificiteit van de ontwikkeling ervan. Het platform bestaat in de eerste plaats uit een valpreventieprogramma bestaande uit lichaamsoefeningen, ontwikkeld door de afdeling fysiotherapie van de Haute – Ecole de Santé du Valais (HES-SO Valais), in Zwitserland. De cognitieve oefeningen daarentegen zijn het resultaat van een samenwerking tussen het Centre Leenaards de la Mémoire van het CHUV en het Institut universitaire de gériatrie de Montréal (IUGM). De applicatie zelf (inclusief een virtuele coach en een chat-functie) werd ontwikkeld door MindMaze in samenwerking met het Instituut voor Informatiesystemen van de Hogeschool voor Toegepaste Wetenschappen (HES) en het Instituut voor Toegepaste Beeldvorming van de Universiteit van Genève (HE-ARC).

Dit trainingsprogramma is beschikbaar op een tablet. Tijdens de ganse training wordt de gebruiker begeleid door een virtuele gids. Deze sociale avatar kan verschillende vormen aannemen en elke senior kan de parameters van zijn/haar Stay Fit Longer-oefenprogramma kiezen volgens zijn/haar eigen voorkeuren (moeilijkheidsgraad van de oefeningen, type virtuele gids) en interesses (fysieke oefeningen of thema’s in een quiz, enz.). De grote verscheidenheid aan gamified activiteiten, de real-time feedback op fysieke en cognitieve oefeningen en het op afstand monitoren van de prestaties zijn een toegevoegde waarde van dit programma.

Klinische studie
Om de effecten van het programma Stay Fit Longer te valideren, werd in de drie partnerlanden een gerandomiseerde gecontroleerde trial (RCT) opgezet met 128 gezonde (robuuste en zwakkere) deelnemers van 60 jaar en ouder. Professor Jean-François Démonet, neuroloog bij het CLM van het CHUV, is de sponsor en hoofdonderzoeker die de klinische studie leidt. “Wij hebben een vrij strikte wetenschappelijke opzet van een gerandomiseerde gecontroleerde proef aangenomen die ons in staat stelt de doeltreffendheid van het programma Stay Fit Longer aan te tonen door het te vergelijken met een controleprogramma om te vermijden dat de voordelen te wijten zijn aan het placebo-effect. Wij denken dat voor gezonde senioren die kwetsbaarder zijn dan hun robuuste leeftijdsgenoten, de voordelen van Stay Fit Longer groter zullen zijn dan die van het controleprogramma. Als dit het geval is, dan zou Stay Fit Longer geassocieerd moeten zijn met betere fysieke en cognitieve vaardigheden na 6 maanden training. Het zou ook de angst om te vallen kunnen verminderen, de moeilijkheden bij de dagelijkse activiteiten kunnen verminderen en de levenskwaliteit van de deelnemers aan dit programma kunnen verbeteren. De tweede wetenschappelijke doelstelling is na te gaan of het volgen van de training een rol speelt in de verwachte voordelen: boekten deelnemers die meer trainden meer vooruitgang dan deelnemers die sporadisch trainden?” zegt Dr. Mélanie Bieler, neuropsychologe in het Leenaards Geheugencentrum.

COVID-19 pandemie – online enquête
Het project ging in 2018 van start en ondanks het coronavirus blijft het team verenigd via videoconferenties en blijft het gemotiveerd door de positieve impact van de wetenschappelijke bijdragen. Het coronavirus dwong het team echter om creatief te zijn en zorgde ervoor dat de evaluatietechnieken moesten herzien worden door sommige tests op afstand uit te voeren.

“Omwille van de COVID-19-voorzorgsmaatregelen werden de individuele evaluaties en opleidingssessies in België opgeschort en moest een alternatief worden gevonden voor de geprogrammeerde groepstrainingen” aldus Pia Vandebergh, projectleider in België. “We hebben een gepersonaliseerde en hybride procedure opgezet die een korte individuele afspraak thuis (rekening houdend met de social distancing maatregel) en online training omvat,” verduidelijkt Stefan Agrigoroaei, professor aan de UCLouvain en hoofdonderzoeker in België.

Voordelen van het gebruik van Stay Fit Longer tijdens COVID-19
Het project heeft zijn waarde bewezen in deze gezondheidscrisis. Dankzij AAL konden fysieke en cognitieve trainingen worden gegeven aan bijna 128 senioren in 3 landen. Tijdens perioden van lockdown blijken de oefeningen en de chatfunctie ideale hulpmiddelen te zijn om uit het isolement te treden en elkaars bezorgdheid tijdens deze stressvolle periode te delen. Deelnemers kunnen met elkaar in contact komen, sociaal geëngageerd zijn en meningen en ervaringen uitwisselen.

Beoogde resultaat
De deelname van de proefpersonen in Canada en Zwitserland is nu afgesloten. De participatiegraad was zeer bevredigend: 2/3 van de Zwitserse en Canadese proefpersonen voltooide de volledige studie over een periode van 12 maanden. De gegevensverzameling in België zal binnenkort worden afgerond. Volgens Antoine Widmer, HES-professor en coördinator van het project, werd de gegevensverzameling gehinderd door gezondheidsvoorschriften en -beperkingen. Het consortium hoopt de resultaten van de studie eind 2021 te kunnen presenteren.
Als de doeltreffendheid van het cognitieve programma wordt gevalideerd, zou Stay Fit Longer de eerste veelzijdige, computergestuurde thuisinterventie worden waarvan de doeltreffendheid is bewezen.

Toekomst
Het consortium heeft een internationale en industriële partner die verantwoordelijk is voor de marktintroductie. Nadat alle gegevens zijn verzameld en het prototype is gevalideerd, zal de bedrijfsstrategie worden afgerond. Stay Fit Longer is momenteel beschikbaar in het Frans maar zal op termijn in andere talen worden vertaald.

Consortium partners
Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen West-Zwitserland (HES-SO), Leenaards Geheugencentrum (CLM) van het Universitair Ziekenhuis van Vaud (CHUV), Pro Senectute, Engineering School – Haute École – ARC, het Onderzoekscentrum van het Universitair Instituut voor Geriatrie van Montreal, MindMaze en BRUSANO.
ABOUT THE COMPANY

BRUSANO vzw/asbl – www.brusano.brussels
Pia Vandebergh: Projectleider & communicatie
Tel: +32 (0) 470 744 410* en Tel: +32 2 880 29 80 – pia.vandebergh@brusano.brussels

Brusano is een pluralistische en bicommunautaire coördinatie- en ondersteuningsdienst voor professionals in de eerstelijnsgezondheidszorg in Brussel. De organisatie wil de plaats van de patiënt, de eerstelijnszorg en de thuiszorg versterken door middel van informatie, ontmoetingen, opleiding en ondersteuning van het klinisch werk.

http://www.stayfitlonger.eu/