UT onderzoekt informatiegebruik bij crisis

McLean, VA — In een noodgeval of een acute gevaarssituatie, zoals bij een terroristische dreiging, een schietpartij in een school of een overstroming, hebben mensen behoefte aan informatie, ze zoeken antwoorden op hun vragen. Heeft dit ook gevolgen voor mij? Hoe ernstig is de situatie? In ons digitale tijdperk wenden mensen zich in hun zoektocht naar antwoorden echter niet langer per definitie tot de overheid.

Sterker nog, tijdens een crisissituatie richten mensen zich tegenwoordig soms tot diegenen die de informatie die de autoriteiten melden over een gevaar voor de volksgezondheid of het milieu in twijfel trekken of zelfs bekritiseren. Deze snel veranderende realiteit, van het kunnen beschikken over talrijke digitale alternatieven in plaats van over slechts één informatiebron, dwingt overheidsinstellingen, medische professionals en andere partijen op zoek te gaan naar meer inzicht in wat mensen motiveert om al dan niet op zoek te gaan naar informatie over een gevaars- of crisissituatie.

Recent onderzoek naar “Bepalende factoren voor het al dan niet op zoek gaan naar risico-gerelateerde informatie tijdens een crisis” (Determinants of seeking and avoiding risk-related information in times of crisis) werpt nieuw licht op wat mensen ertoe aanzet om in een noodsituatie op zoek te gaan naar informatie of besluiten deze informatie te negeren. Het onderzoek werd uitgevoerd door Jan M. Gutteling en Peter W. de Vries, twee experts van de UT, van het Department of Psychology of Conflict, Risk, and Safety. Wanneer overheden, medische professionals en andere partijen meer inzicht in deze factoren zouden hebben, zijn ze niet alleen in staat om de manier waarop dergelijke informatie wordt voorbereid en ontwikkeld te verbeteren, maar wordt ook het management daaromtrent doeltreffender en voorspelbaarder. U vindt het onderzoek in de online versie van Risk Analysis, een publicatie van de Society for Risk Analysis.

Voor het onderzoek baseerden de auteurs zich op gegevens van 1.000 willekeurig geselecteerde Nederlandse burgers. Alle deelnemers werden telefonisch geïnterviewd en gevraagd naar hun reactie op acht “fictieve, maar realistische crisis- of noodsituaties”, die om een meer of mindere mate van acuut handelen vroegen. Zo werd in de acute situatie gesteld dat “de rook van de brand uw kant op komt”, terwijl in de niet-acute situatie de rook in tegenovergestelde richting werd geblazen. De beschrijvingen omvatten een beknopte weergave van de noodsituatie, evenals advies hoe met de situatie om te gaan.

Na het voorlezen van de verschillende situatiebeschrijvingen, werd de deelnemers naar hun eerste reactie bij het horen van de waarschuwing gevraagd. Er werd ze ook gevraagd om aan te geven hoe waarschijnlijk het was dat ze het gegeven advies zouden opvolgen, met welke waarschijnlijkheid ze op zoek zouden gaan naar aanvullende informatie en hoe waarschijnlijk het zou zijn dat ze helemaal niets zouden ondernemen. Daarnaast werden aan de respondenten onder andere vragen gesteld over hun demografische situatie, hun waarneming van gevaar en hun beoordeling van de betrouwbaarheid van de boodschap. Bovendien werd een controlevraag gesteld om te bepalen of ze zich de beschrijving van de crisissituatie en het gegeven advies nog konden herinneren. Deelnemers die niet slaagden voor deze zogeheten ‘geheugentest’ werden bij de analyse buiten beschouwing gelaten. Voor het onderzoek werden uiteindelijk de resultaten van de overgebleven 645 respondenten gebruikt.

Met enig voorbehoud ten aanzien van een paar methodologische kwesties, concluderen de auteurs dat de resultaten van hun onderzoek “enkele interessante, maar ook onbegrijpelijke zaken” oplevert. Zo vinden de auteurs het onbegrijpelijk dat, wanneer individuen op zoek gaan naar informatie over een acute gevaarssituatie, ze zich niet lijken te bekommeren om de betrouwbaarheid van de informatiebron. Dit staat haaks op hoe individuen zich in situaties die geen acuut gevaar opleveren juist wel druk maken over de betrouwbaarheid van de informatiebron. Zodra een persoon onmiddellijk actie moet ondernemen, zo stellen de auteurs, heeft hij of zij geen andere keuze dan de informatie te vertrouwen die op dat moment beschikbaar is. “Als iemand “gevaar!” roept, is de reactie om het op een rennen te zetten waarschijnlijk de meest voor de hand liggende, in plaats van je afvragen hoe betrouwbaar de boodschap is of de geloofsbrieven van de boodschapper te willen verifiëren,” aldus de auteurs.

In hun conclusie merken Gutteling en De Vries op dat de “verspreiding van informatie m.b.t. tot een gevaarssituatie niet langer het monopolie is van één enkele bron of betrokken partij.” In een crisissituatie hangt het van meerdere factoren af hoe individuen reageren en of ze al dan niet besluiten om op zoek te gaan naar aanvullende informatie. Enkele van deze factoren zijn de mate waarin het individu de ernst van het risico waarneemt, in welke mate ze zich competent achten om het door de autoriteiten verstrekte advies uit te voeren, evenals wat ze denken dat hun omgeving van hen verwacht als het gaat om het vergaren van informatie in een acute gevaarssituatie. Ondanks deze theoretische conclusies, stellen de auteurs echter vast dat hun bevindingen, mede gezien de beperkingen van hun onderzoek, eerder van een praktische dan theoretische aard zijn. Door inzicht te krijgen in de factoren die voorspellen of individuen in een crisissituatie op zoek zullen gaan naar aanvullende informatie of dit juist achterwege zullen laten, kunnen de met crisismanagement belaste autoriteiten doeltreffender te werk gaan. Op basis van deze inzichten kunnen draaiboeken voor potentiële crises effectiever worden ontwikkeld en zouden overheden hun verspreidingsbeleid van dergelijk materiaal verder kunnen verbeteren.

Risk Analysis: een internationaal tijdschrift dat wordt gepubliceerd door Society for Risk Analysis (SRA), een non-profit, interdisciplinaire, wetenschappelijke, internationale vereniging die een open forum biedt aan iedereen met een interesse in gevarenanalyse – een belangrijk thema in de moderne samenleving van vandaag. Gevarenanalyse omvat gevarenbeoordeling, gevarenbeschrijving, gevarencommunicatie, gevarenbeheer en het gevarenbeleid dat invloed heeft op individuen, openbare en particuliere organisaties, evenals op samenlevingen op lokaal, regionaal, nationaal en/of internationaal niveau. www.sra.org.