Virtual Reality verbetert burgerparticipatie bij stedelijke ontwikkeling en nieuwbouw

Breda – Toenemende verstedelijking, maar ook smart mobility en andere technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat steden en gebouwen op een nieuwe manier ingericht moeten worden. Bij deze inrichting is participatie van burgers een zeer belangrijk element. Met de komst van de nieuwe omgevingswet wordt deze participatie alleen maar belangrijker. Slechte participatie van burgers bij nieuwbouwprojecten kan voor onnodige bezwaarschriften en dus kostbare vertragingen zorgen. Virtual Reality biedt een oplossing om deze participatie te verbeteren, het project Slimme & Gezonde stad in Schiedam is daar een bewijs van.

Door toenemende verstedelijking, staan bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid steeds prominenter op de agenda. In combinatie met technologische ontwikkelingen, zoals Internet of Things  en Smart Mobility zullen stedelijke infrastructuren, de inrichting van openbare ruimte en steden in totaliteit moeten veranderen. In deze veranderingen is de stem van de burger belangrijk en zal er dus ook vaker beroep worden gedaan op deze burger.

Al in de troonrede van 2013 sprak Koning Willem Alexander over de noodzaak van Burgerparticipatie. Met de komst van de nieuwe Omgevingswet in 2021, waarin de regelgeving voor ruimtelijke projecten wordt gebundeld, wordt deze noodzaak nog eens bekrachtigd. In deze nieuwe wet worden verschillende plannen rondom ruimtelijke ordening, milieu en natuur beter op elkaar afgestemd. Rijk, provincie en gemeente worden verplicht om rekening te houden met de verschillende belangen in een gebied. Kortom eenduidige communicatie tussen alle belanghebbende, ook de burgers, is essentieel.

In 2017 berichtte Nieuwsuur nog over de vele conflicten bij burgerparticipatie. Projecten in Bergen en Egmond aan Zee maar ook het project Bolwerk-Buitenwacht in Kampen zijn slechts enkele voorbeelden waarbij de burgers zich niet betrokken voelden en de communicatie te wensen overliet. Dit resulteerde in flinke projectenvertragingen en conflicten tussen partijen. Ook in 2018 is er dus voldoende ruimte en noodzaak om burgerparticipatie en burgeracceptatie bij stedelijke verbetering en nieuwbouw te verbeteren. Onvoldoende of te late betrokkenheid van bewoners bij ruimtelijke inrichtingsprojecten leidt immers vaak tot bezwaarschriften en daarmee tot procedures en dure processen waar niemand beter van wordt.

Burgerparticipatie 2.0

Een sprekend voorbeeld van burgerparticipatie is een project zoals dat onlangs in Schiedam is uitgevoerd. Schiedam is pilotstad voor het programma Slimme en Gezonde Stad van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) en heeft een bijzondere uitdaging: de stad wordt doorkruist door snelwegen en sporen en wil desondanks aantrekkelijke fietsroutes aanbieden om fietsgebruik te stimuleren. In dit project zijn er diverse  ontwerpen van fietstunnels gemaakt die zijn gepresenteerd op een geheel nieuwe wijze; namelijk met Virtual Reality. Om de beleving zo realistisch mogelijk te maken, konden 178 bewoners op een Virtual Reality fietssimulator door de verschillende tunnels heen “fietsen”. Dus in plaats van het lezen van rapporten, het kijken naar plaatjes met tekst of een 3D schaalmodel, konden de bewoners in de nieuwe omgeving rondkijken. Of in dit geval rondfietsen. Naast het visueel overbrengen van het ontwerp, is Virtual Reality hier ook ingezet om de verschillende ontwerpopties te testen bij het publiek. In de Virtual Reality wereld werden de bewoners via een digitale enquête naar hun beleving, gevoel van veiligheid en ontwerpvoorkeuren gevraagd.  De bewoners werden zo dus op een innovatieve en inzichtelijke wijze betrokken bij het ontwerp. Eventuele misverstanden en daaruit volgende bezwaren zijn voorkomen en de aanwezige kennis bij omwonenden over de omgeving is optimaal benut.

Virtual Reality

Virtual Reality geeft de mogelijkheid om in een virtuele 3D wereld te stappen en kennen we in eerste instantie vooral vanuit de gaming industrie. De mogelijkheden van VR worden steeds meer ontdekt in andere gebieden, zoals educatie, gezondheidszorg en dus ook stedelijke gebiedsontwikkelingen. Doordat er steeds meer gebruik van wordt gemaakt, kunnen de virtuele werelden ook steeds eenvoudiger worden ontwikkelt. Hierdoor is een steeds bredere toepassing haalbaar en worden de kosten overzichtelijk. Er zijn verschillende apparaten (simulatoren) beschikbaar waardoor je in het model kunt bewegen; lopen, fietsen of rijden. Hierdoor ontstaat er een realistische beleving van het ontwerp. Het toepassen van een digitale vragenlijst in het model geeft een zeer betrouwbare feedback van de deelnemers op de ontwerpen. Indien dit in combinatie met biometrische sensoren, die emoties en reacties vastleggen, wordt gekoppeld aan de antwoorden kunnen de meningen en gevoelens van betrokkenen als betrouwbare feedback worden meegenomen in de verdere uitwerking of afronding van het project. De tijd dat burgers zich niet betrokken voelen door misverstanden over het ontwerp is daarmee voorgoed voorbij…