Premiejagers binnen de softwarewereld

Het uitmelken van patenten op software is lucratief. Amerikaanse bureaus jagen met dubieuze octrooien op 'overtreders' die de betreffende technologie argeloos toepassen. Nu is Europa aan de beurt. (Dit achtergrondartikel verscheen in het november-nummer van Emerce magazine)

“Acacia dacht dat we niet terug zouden vechten”, zegt Spike Goldberg, ceo van webpornobedrijf Homegrown Video in California. Acacia claimt alle rechten op streaming media-technologie, op basis van 5 Amerikaanse en 31 buitenlandse octrooien die het bedrijf in 2001 heeft verzameld.

Vorig jaar begon Acacia pornowebsites aan te schrijven om licentiegeld te eisen, onder dreiging van juridische stappen. “Ze zagen ons als laaghangend fruit”, zegt Goldberg. “Ze dachten dat het voor ons goedkoper zou zijn om maar te schikken. Ze keken neer op onze industrie. Wij doen niets anders dan CNN, maar hun mensen hebben kleren aan en die van ons niet.”

Acacia dacht dat pornosites een confrontatie met een rechtbankjury in het conservatieve Orange County zouden willen vermijden, maar de pornosites bundelden hun krachten en brachten de zaak voor de rechter. “Ons allemaal tegelijk aanklagen was een domme zet”, grijnst Goldberg. In juli heeft de rechter al een deel van Acacia’s octrooiclaims afgewezen.

Desondanks harkte Acacia in het tweede kwartaal van dit jaar 666.000 dollar licentiegeld bij elkaar. Inmiddels zit het bedrijf achter middelbare scholen en universiteiten aan. In juli verwierf Acacia een octrooi voor automatisch doorlinken. Vooral uitbaters van wifi-hotspots kunnen dit najaar post van Acacia verwachten.

Uitmelken
Octrooien uitmelken is een lucratieve business. Dat weet ook E-Data, gevestigd tussen de golfbanen in een groene buitenwijk van New York. Het bedrijf claimde al halverwege de jaren negentig op basis van zijn Freeny Patent licentiegeld voor allerlei vormen van downloadbare media. In 1999 schoot een rechtbank de claims af, maar E-Data ging in hoger beroep en won.

Na een reorganisatie en met nieuwe financiering lijkt de octrooihouder nu niet meer te stoppen. Microsoft en Apple zijn al over de brug gekomen.Binnenkort moeten ook Amazon, Movietickets, Fandango, New York Times, Hallmark en een stuk of tien anderen eraan geloven.
Bert Brodsky is sinds 2001 ceo en een van de grootste aandeelhouders van E-Data. Dat zijn advocaten alles uit de kast hebben gehaald, ontkent hij niet. “Maar de rechter heeft zelf de reikwijdte van het patent vergroot”, zegt Brodsky in een interview met Emerce.

Het Freeny Patent is in 2003 in de VS verlopen en verloopt dit jaar ook in de EU, maar met terugwerkende kracht is er nog genoeg uit te kloppen. “Nog vijf jaar als we willen”, zegt Brodsky. “We hebben schikkingen getroffen met een aantal van de grootste overtreders. Nu gaan we achter de andere overtreders van de afgelopen zes jaar aan.”

De pornowebsites zijn niet de enigen die terugvechten tegen de octrooienmaffia. De Electronic Frontier Foundation (EFF) is een patent busting project begonnen dat meest schadelijke softwarepatenten van de markt wil halen. De octrooien van Acacia en E-Data staan hoog op de zwarte lijst.

“Die bedrijven bespelen het systeem zoals nooit de bedoeling is geweest”, zegt Jason Schultz, de octrooi-jurist die het project leidt. “Ze knijpen bedrijven uit die niet kunnen terugvechten, omdat ze de financiële middelen niet hebben of omdat ze te weinig hebben te winnen bij een rechtszaak.”

Kleine bedrijven staan er alleen voor. Het lukte Spike Goldberg niet grotere bedrijven voor de goede strijd te mobiliseren. “Er heerst de mentaliteit van zolang mijn concurrenten worden aangeklaagd is dat beter voor mij”, zegt Goldberg. Acacia speelt verdeel en heers door licentienemers te beloven dat ze hun klanten niet zullen aanklagen.

“Veel grote bedrijven redeneren dat zolang zij niet ziek zijn, zij hoef ik geen medicijn te vinden”, zegt Dan Ravicher, octrooispecialist van Open Source Risk Management (OSRM), een consultantsbureau opgericht in reactie op octrooiclaims tegen Linux. “Maar als we niets aan deze epidemie doen, worden we allemaal ziek. Ook grote bedrijven zullen hier problemen mee krijgen. HP en Cisco zien dat. Van Oracle weet ik het niet zo zeker. Microsoft staat aan de andere kant.”

E-Data ontkent dat het grote geld de kleine man uitknijpt. “Wij zijn achter de grootste spelers aangegaan die het meeste geld hebben en echt kunnen betalen”, zegt Brodsky. Acacia’s laaghangend fruitstrategie veroordeelt hij niet. “Dat is ook een strategie als je dat wilt”, zegt hij. “We hebben wel eens horen zeggen dat de zwakkere octrooien achter de zwakkere mensen aangaan. Wij geloven dat we een sterk octrooi hebben. We zijn achter Apple, IBM en Corbis aangegaan.”

Uitvinder beschermen
Aan klachten dat bedrijven als E-Data en Acacia oneerlijk opereren heeft Brodsky geen boodschap. “Oneerlijk is niet illegaal”, zegt hij. “Zij vinden het oneerlijk, omdat zij niet willen betalen.Het eerste verweer is altijd dat ze geen inbreuk maken op ons octrooi. Daarna zeggen ze dat het octrooi ongeldig is. De wet zegt nu eenmaal dat een uitvinder het recht heeft zijn uitvinding te beschermen zodat hij betaald krijgt voor zijn uitvinding.”
E-Data en Acacia komen op voor de uitvinder? “De oorspronkelijke eigenaar van ons octrooi had niet de financiële middelen om achter die grote bedrijven aan te gaan”, zegt Brodsky. “Dat is de taak waarvoor dit bedrijf is opgericht.”

De uitvinder achter E-Data’s octrooi was Charles Freeny, een ingenieur in Texas die de laatste jaren als consultant op miljoenenprojecten werkte voor Baker & O’Brien, een bureau in de olie-industrie. Heeft E-Data nog contact met Charles Freeny? “Af en toe,” zegt Brodsky. “Niet de laatste tijd.” De jurist die bij het gesprek zit breekt in. “Hij is vorig jaar overleden”, zegt Ken Faltischek. “Daarom dus,” zegt Brodsky met een vet Brooklyns accent, “hij is dood.”

De praktijken van E-Data en Acacia zijn een wapen in handen van politiek gemotiveerde tegenstanders van softwareoctrooien. “In de VS komen we niet meer van softwarepatenten af”, zegt EFF-jurist Schultz. “Maar in de EU is nog een levendig debat, dus daar zou ik tegen softwarepatenten pleiten.” Het Europese debat barstte los na een voorstel van de Europese Commissie van februari 2002 voor harmonisatie van octrooiwetgeving in de lidstaten. De EuroLinux Alliance en de Groene fractie in het Europarlement domineren het debat.

Softwarepatenten zijn ook alleen maar lastig voor it-bedrijven die software gebruiken, maar hun inkomsten vooral uit dienstverlening halen. OSRM heeft 283 elementen in Linux geïdentificeerd die octrooiclaims kunnen uitlokken. Eenderde van die octrooien is in handen van Linux-vriendelijke bedrijven zoals Cisco, HP, Novell en IBM. De rest is in handen van bedrijven zoals Microsoft.

“Wie de eigenaar van een octrooi is, weegt zwaarder dan wat precies in het octrooi staat”, zegt Dan Ravicher van OSRM. “Microsoft is agressiever en onvriendelijk tegen concurrentie. Microsoft wil klanten geen keus geven.”
Jason Schultz wil op zijn minst zwaardere eisen aan softwarepatenten stellen. “De standaarden en procedurele drempels zijn veel te laag”, zegt Schultz. “Het fundamentele probleem is nu dat we de volledige verantwoordelijkheid bij de overheid leggen om te bewijzen dat een uitvinding echt nieuw is.”

Beloning
Schultz wil de bewijslast verschuiven van overheid naar aanvrager. “Voor zo’n waardevolle beloning als een monopolie op een idee mag je wel wat meer van mensen eisen”, zegt de EFF-jurist. Dat octrooien daarmee onbereikbaar worden voor individuele uitvinders of kleine bedrijven vindt Schultz geen probleem. Octrooien hebben toch alleen nut als ze investeringen in onderzoek en ontwikkeling stimuleren.

“Dus een genie die ineens een geweldig idee heeft, verdient geen beloning?” reageert Brodsky. Octrooien stimuleren volgens hem publicatie van ideeën waar anderen op kunnen voortbouwen. Brodsky heeft zelf een octrooi aangevraagd, geïnspireerd op een ander octrooi dat hij tegenkwam. Zijn uitvinding heeft iets te maken met locatiebepaling van werknemers op biometrische kenmerken.

Gelooft Brodsky werkelijk dat iTunes Music Store en Tiscali Music Club zijn afgeleid van Freeny’s octrooi uit 1985? “Je weet nooit hoe een idee zich ontwikkelt”, zegt Brodsky. “Misschien was het er zonder dat octrooi ook wel gekomen. Misschien ook niet.’ Brodsky gelooft niet dat octrooien nieuwe ontwikkelingen belemmeringen. “Na een aantal jaren kan de hele wereld de uitvinding gratis gebruiken”, zegt hij. “Dat is het mooie van octrooien. Ze verlopen.”

——————————————————————————————————

Octrooien in Europa
Softwarepatenten zijn een speelbal in het schimmige Europese politieke spel. De Europese Commissie wil particuliere investeringen in onderzoek en ontwikkeling stimuleren. Speerpunt is het harmoniseren van de verschillende octrooiwetten in de Europese lidstaten met de situatie in Amerika en Japan. Het Europees Parlement schrapte in september 2003 de mogelijkheid octrooi op software aan te vragen uit het wetsontwerp. Daarop klaagden ceo’s van onder andere Philips, Siemens, Alcatel, Nokia en Ericsson in een open brief dat hun jaarlijkse 15 miljard euro aan onderzoeksinvesteringen weggegooid geld zou zijn als softwarepatenten uit Europa verdwenen.

In een onderonsje in mei zette de Europese ministerraad het softwarepatent weer in de tekst. Verschillende nationale parlementen floten daarop hun ministers terug. De Tweede Kamer eiste begin juli dat de stem voor het softwarepatent met terugwerkende kracht zou worden omgezet in een stem tegen. Dit najaar is het Europees Parlement weer aan zet.

Sociaal-democraten en Groenen grijpen het thema aan om te scoren tegen het verfoeide Angelsaksische kapitalisme. Ze steunen de strijd tegen het grote geld van kleine softwarebedrijven, academici en activisten van de open sourcebeweging. Tegenstanders van softwarepatenten vinden auteursrecht meer dan genoeg bescherming voor het werk van programmeurs.

Octrooihouders zeggen dat auteursrecht niet beschermt tegen ‘reverse engineering’. Softwarepatenten dwingen bedrijven echt met iets nieuws te komen in plaats van opnieuw het wiel uit te vinden. Open sourcehelden als het Noorse Opera, het Zweedse MySQL en het Duitse SuSE Linux zien dat vanzelfsprekend anders.


——————————————————————————————————

Meer informatie
Patent Busting Project: www.eff.org/patent
Europese anti-softwarepatent acties: demo.ffii.org
Geschiedenis softwarepatenten: www.bitlaw.com/software-patent/history.html

——————————————————————————————————

Voors en tegens van patenten
+ bescherming van uitvinding
+ ook bereikbaar voor kleine uitvinders
+ publicatieplicht stimulans voor verdere ontwikkeling

– oneigenlijk gebruik
– belemmering ‘open source’-ontwikkeling
– monopolisering

==========================================================

Wilt u het komend jaar meer van deze verhalen lezen? Neem dan een abonnement op Emerce magazine, nu met 25 procent korting!