Nieuwe software voor het maken van robuuste keuze-experimenten

Onderzoeker Sander van Cranenburgh van de TU Delft heeft, samen met onderzoekers van de University of Sydney, een upgrade ontwikkeld voor het toonaangevende softwarepakket Ngene. Dit pakket wordt gebruikt door onderzoekers en professionals om zogenoemde keuze-experimenten te maken. Keuze-experimenten worden gebruikt om inzicht te verkrijgen in hoe mensen verschillende aspecten tegen elkaar afwegen bij het maken van een keuze, bijvoorbeeld reistijd en reiskosten. Met deze software-upgrade kunnen nu ook keuze-experimenten worden gemaakt die (statistisch) goed werken voor zogeheten Spijtmodellen, een in Delft ontwikkeld gedragsmodel.

‘Keuze-experimenten worden in allerlei vakgebieden veelvuldig gebruikt om gedrag beter te begrijpen en te voorspellen’, zegt Sander van Cranenburgh. ‘In een keuze-experiment krijgt de respondent verschillende fictieve keuze-situaties voorgelegd en wordt hem gevraagd aan te geven welk alternatief het aantrekkelijkst is.’ Bijvoorbeeld: ‘Ga je liever met de intercity in 1,5 uur naar je bestemming, of neem je liever de hogesnelheidstrein die je in 1 uur op je bestemming brengt en betaal je 10 euro bij?’. Bij het maken van keuze-experimenten gebruiken onderzoekers software.

Als onderzoekers keuze-experimenten opzetten, baseren ze die op een gedragsmodel dat beschrijft hoe mensen tot hun keuzes komen. Tot nu toe was dat altijd het nutsmodel, dat ervan uitgaat dat mensen het alternatief kiezen dat voor hen het maximale nut oplevert. Echter, dit nutsmodel is niet altijd even realistisch. Een alternatief gedragsmodel, ontwikkeld aan de TU Delft door prof. Caspar Chorus, gaat er van uit dat mensen bij het nemen van beslissingen het gevoel van spijt achteraf zo beperkt mogelijk proberen te houden. Dit ‘spijtmodel’ blijkt regelmatig betrouwbaarder dan het ‘nutsmodel’, al varieert dit per context.

In zijn eerdere onderzoek toonde Sander van Cranenburgh aan dat keuze-experimenten die zijn gemaakt voor nutsmodellen vaak slecht samen gaan met spijtmodellen, en andersom. Daarom pleit hij voor het maken van robuuste experimenten, die dus goed werken voor meer dan één gedragsmodel, bijvoorbeeld het spijtmodel en het nutsmodel. Om het maken van robuuste keuze-experimenten makkelijker te maken voor onderzoekers en professionals, heeft Van Cranenburgh een software-upgrade voor het bekende pakket Ngene ontwikkeld. De nieuwe versie van Ngene, met deze upgrade, komt deze maand beschikbaar. Een publicatie van Van Cranenburgh over dit onderwerp staat in Journal of Choice Modelling.