[Podcast] Doorzetters met Bas van der Veldt: ‘op een podium vertellen dat iemand er niet meer is’

Bas van der Veldt (48) herinnert het zich scherp. Niet de precieze datum of woorden, maar het gevoel. De stilte in het theater, zevenhonderd mensen in de zaal – zijn mensen – en hij die op het podium staat om te vertellen dat een collega overleden is.

“Dat zijn de zwaarste momenten,” zegt hij, “en het gebeurt niet één keer. Het is een paar keer gebeurd. En elke keer voel je het in je hele lijf”. Een gesprek over hoe het moeilijkste moment uit de carrière van Van der Veldt hem veranderde als leider.

Van der Veldt is CEO van AFAS Software, een van de meest succesvolle softwarebedrijven van Nederland. Onder zijn leiding groeide het bedrijf met ruim zevenhonderd procent, tot een omzet van meer dan 325 miljoen euro en een winst van 127 miljoen. Maar hij praat liever over zijn mensen dan over zijn cijfers: “We zijn niet trots op dat we zevenhonderd medewerkers hebben,” zegt hij: “we zijn trots als zij zeggen: ‘Dit is het beste bedrijf waar ik ooit werkte’”.

Het contrast is typerend. Waar andere CEO’s spreken over targets, spreekt Van der Veldt over verdriet, verbondenheid en verantwoordelijkheid. En waar de meeste bedrijven een juridische afdeling hebben, heeft AFAS die bewust niet: “Ik wil dat klanten me bellen als er iets is. Niet dat we tegenover elkaar staan met juristen ertussen”.

Familiekern en filosofie

AFAS is een familiebedrijf, in 1996 ontstaan uit een management buy-out van een divisie van Getronics. De vaders van Bas van der Veldt en zijn compagnon Piet Mars stonden aan de wieg. Van der Veldt zelf stapte op zijn negentiende in, groeide mee en werd uiteindelijk CEO. Wat hij leerde van zijn vader? “In ons eerste bestaansjaar gingen we met alle medewerkers een weekend naar Londen. Terwijl het nog maar de vraag was of we het gingen redden. Dát is leiderschap: vieren dat je bestaat, ook als het spannend is”.

Die instelling sijpelt door in alles wat AFAS doet. Medewerkers worden niet gemanaged maar gekoesterd. Vergaderingen zijn schaars. Cijfers worden met de hele organisatie gedeeld. En juristen, die zijn er niet – tenzij het écht moet.

Het keerpunt: van verlies naar verbinding

Toch zijn het niet de successen, maar de verliezen die Van der Veldt het meest gevormd hebben: “Wanneer een collega overlijdt, voelt het alsof een familielid wegvalt,” zegt hij. “We delen dat soort momenten altijd met de hele organisatie. Op het podium. Open. Eerlijk. Pijnlijk. Maar noodzakelijk”.

Die benadering maakte hem als leider zachter, menselijker. “Ik word wel eens Mr. Teflon genoemd,” zegt hij lachend: “dingen glijden van me af. Maar dit soort momenten blijven plakken. En terecht”. Het verlies van collega’s, gecombineerd met het vaderschap, verschoof zijn perspectief: “Sinds ik vader ben, weet ik: het gaat niet om het hier en nu. Het gaat om later. Om de wereld die we achterlaten voor onze kinderen en kleinkinderen”.

De onorthodoxe route naar succes

Van der Veldt gelooft niet in groeidwang: “Er zijn altijd mensen die zeggen: je moet naar het buitenland, je moet groter, je moet fuseren. Maar waarom?”. AFAS blijft bewust hoofdzakelijk actief in Nederland: “We zitten in het meest welvarende land ter wereld. We kunnen hier naar een miljard omzet. Waarom zou ik elke maand in een vliegtuig naar Japan stappen?”.

Die rust in groei gaat hand in hand met experiment. Begin 2024 voerde AFAS een vierdaagse werkweek in, zonder loonverlies. Na vijf maanden bleek: de omzet steeg met elf procent, het ziekteverzuim daalde, en de klanttevredenheid nam toe. “We hebben het vooraf niet onderzocht,” zegt hij. “We hadden er vooral aversie tegen. Maar toen dachten we: laten we die aversie onderzoeken. En toen zijn we het gewoon gaan doen”.

Het geheim? Elke afdeling begon met een shit list: activiteiten die niemand leuk vond en weinig opleverden: “Daarmee zijn we gestopt. Alleen dat al leverde enorme tijdwinst op”.

Impact voorbij winst

Een opvallende stap was het weggeven van dertig procent van de bedrijfswaarde aan goede doelen. Drie stichtingen beheren het kapitaal: AFAS Foundation, Contribute (van Van der Veldts familie) en een stichting van de familie Mars: “Mensen vroegen: is dit om belasting te ontwijken? Onzin. Als we belasting hadden moeten betalen over dat bedrag, hadden we het niet eens kúnnen geven”.

Met de foundations werkt AFAS wereldwijd aan systeemverandering: van kinderbescherming in Cambodja tot ondernemerschap in Suriname en natuurprojecten in Kazachstan. “We verbeteren het leven van meer dan een miljoen mensen per jaar,” zegt hij nuchter, “dat geeft voldoening”.

En het gezin? Zijn kinderen van tien en vijftien zijn al betrokken bij de stichting. “Tijdens het avondeten bespreken we alles. Zelfs de moeilijke onderwerpen, zoals kinderprostitutie in Indonesië. Maar het project om tijgers terug te brengen in Kazachstan spreekt natuurlijk het meest tot de verbeelding”.

De toekomst van werk

Van der Veldt denkt verder dan morgen: “AI, automatisering, robotisering: het komt allemaal. Maar als we het goed inzetten, blijft er juist méér ruimte voor menselijk contact. Liefde geven, luisteren, samenwerken. Dat kunnen robots niet”. Een driedaagse werkweek ziet hij in de toekomst wel gebeuren: “Niet omdat werk erg is, integendeel. Werk is voor veel mensen zingeving. Maar wel omdat we slimmer gaan werken. Effectiever. Gerichter”.

Drie lessen van Bas van der Veldt:

• Investeer in medewerkers, niet in managementlagen – Als mensen zich gezien en gewaardeerd voelen, hoef je ze niet te controleren.
• Doe het gewoon. Denk daarna – Besluitvorming hoeft niet altijd wetenschappelijk onderbouwd te zijn. Intuïtie mag ook.
• Vier dat je bestaat, altijd – Juist als het spannend is, moet je vieren dat je samen verder wil.

Op het podium in het AVAS-theater, met een zaal vol collega’s en het verdriet van verlies, leerde Van der Veldt wat leiderschap werkelijk is: blijven staan als het moeilijk wordt. En spreken als het stil valt.

Bekijk het interview op YouTube, luister via Spotify, via Apple Podcast, of scan de QR-code.

Over de auteur: Ruud Hendriks is oprichter van de Doorzetters-podcast.