Voorkom juridische risico’s: wat je moet weten over auteursrecht

Auteursrecht beschermt je creatieve werk tegen ongewenst gebruik. Toch is de kennis over auteursrecht in de praktijk vaak beperkt, met alle juridische risico’s van dien. In dit artikel lees je waar je als professional op moet letten, van eigendom tot gebruiksrecht.

Wanneer heb je automatisch auteursrecht op een werk?

Het auteursrecht ontstaat automatisch zodra je een origineel werk maakt. Je hoeft dus niets te registreren of aan te vragen. Of het nu gaat om een geschreven tekst, een ontwerp, een foto of een muziekstuk — zolang het werk creatief is en origineel, is het beschermd. Let op: ideeën op zichzelf zijn niet beschermd, alleen de concrete uitwerking ervan.

Deze automatische bescherming geldt ook als je voor een werkgever werkt, tenzij anders afgesproken. In veel gevallen ligt het auteursrecht dan bij de werkgever. Dat kan verwarrend zijn — zeker bij freelancers of samenwerkingen tussen meerdere partijen.

Welke soorten werken vallen onder het auteursrecht?

Het auteursrecht beschermt een breed scala aan creatieve uitingen. Denk aan:

• Teksten: van blogs tot scripts
• Beelden: foto’s, illustraties en grafische ontwerpen
• Muziek en video
• Software en games
• Websites en content structuren
• Reclame-uitingen

Zolang het werk een eigen oorspronkelijk karakter en een persoonlijk stempel heeft, valt het er als origineel nieuw werk in principe onder. Wat niet onder het auteursrecht valt: ideeën, methodes of concepten zonder uitwerking. Het gaat in principe om de concrete uitwerking. Is het echt technisch dan komt een octrooi of patent in beeld.

Hoe lang is een werk beschermd onder het auteursrecht?

De bescherming van auteursrecht duurt in Nederland tot 70 jaar na het overlijden van de maker. Gaat het om een werk van meerdere makers? Dan geldt de termijn vanaf het overlijden van de laatst levende auteur. Na deze periode komt het werk in het publieke domein. Dat betekent dat het vrij te gebruiken is, al blijven morele rechten — zoals het recht op naamsvermelding — vaak langer geldig, vaak 10 tot 15 jaar.

Mag je auteursrecht overdragen of verkopen?

Ja, auteursrecht kan overgedragen worden. Dat gebeurt vaak via een schriftelijke overeenkomst, bijvoorbeeld bij een overname of wanneer een freelancer iets levert aan een bedrijf als dit tenminste schriftelijk is overeengekomen. Let op: je kunt je auteursrecht niet mondeling overdragen. Zonder schriftelijk bewijs blijft het recht bij de oorspronkelijke maker. Daarnaast bestaan er ook zogeheten ‘gebruikslicenties’, waarbij je iemand toestemming geeft om je werk te gebruiken, zonder het recht zelf over te dragen.

Angst om andermans werk te gebruiken? Zo voorkom je inbreuk

Veel professionals zijn bang om per ongeluk het werk van een ander te gebruiken. Die angst is terecht. Want ook onbedoelde inbreuk op auteursrecht kan leiden tot claims, boetes of reputatieschade. Wat kun je doen?

• Controleer altijd of je beeldmateriaal, muziek of teksten vrij te gebruiken zijn.
• Gebruik licenties of materiaal van rechtenvrije platforms.
• Vermijd het kopiëren van teksten, ook deels (citaten uitgezonderd).
• Wees scherp op gebruikersrechten bij AI-tools en stockmateriaal.

Bij twijfel kun je advies vragen aan een gespecialiseerde partij zoals Fruytier Lawyers in Business. Zij helpen je voorkomen dat creativiteit juridische problemen oplevert.

Auteursrecht goed geregeld? Leg het juridisch vast

Een andere veelvoorkomende frustratie: hoe leg je auteursrecht juridisch vast? Gelukkig hoeft dat niet ingewikkeld te zijn.

• Zorg altijd voor schriftelijke afspraken bij samenwerkingen.
• Laat in contracten opnemen wie de rechthebbende is.
• Wil je het bewijs versterken? Gebruik een notariële akte of een tool voor
  tijdstempeling, bijv. via i-DEPOT! (Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom).

Bij Fruytier Lawyers in Business weet je zeker dat alles juridisch klopt — van
licentieovereenkomsten tot volledige overdracht.