EPEX SPOT introduceert kwartierhandel: energiemarkt schakelt over op 15-minutenprijzen

Per 1 oktober 2025 bepaalt de Europese elektriciteitsbeurs EPEX SPOT stroomprijzen niet meer per uur, maar per kwartier. De overgang naar 96 in plaats van 24 prijsmomenten per dag markeert een fundamentele wijziging in de werking van de Nederlandse energiemarkt.

De implementatie van kwartierprijzen, vastgelegd in de Europese CACM-regeling (Capacity Allocation and Congestion Management), was oorspronkelijk gepland voor 11 juni 2025. Na technische complicaties tijdens testfases verschoof de livegang naar 30 september, met 1 oktober als eerste leveringsdatum. Uit tests bleek dat in 20 procent van de situaties onacceptabele marktomstandigheden ontstonden, wat leidde tot het uitstel.

De nieuwe marktstructuur is een direct gevolg van de groeiende capaciteit aan hernieuwbare energie in Europa. Wind- en zonne-energie fluctueren aanzienlijk sneller dan traditionele energiebronnen, soms zelfs binnen één uur. Door prijzen per 15 minuten vast te stellen, kan de markt nauwkeuriger inspelen op deze schommelingen in vraag en aanbod.

Impact op de Nederlandse markt

Nederland telde in de eerste helft van 2025 al 408 uren met negatieve stroomprijzen op de day-ahead markt, vergeleken met 458 uur in heel 2024. Deze negatieve prijzen ontstaan bij overproductie van duurzame energie. Met kwartierprijzen wordt verwacht dat deze prijspieken frequenter maar korter van duur zijn.

De overgang naar kwartierhandel heeft directe gevolgen voor bedrijven met zakelijke dynamische energie. Waar deze contracten nu gebaseerd zijn op spotmarktprijzen die elk uur wijzigen, ontstaat er een viervoudige toename in handelsmomenten. Dit vergroot theoretisch de mogelijkheden voor energiemanagement, maar verhoogt ook de complexiteit.

Implementatie bij leveranciers

Niet alle energieleveranciers schakelen per 1 oktober direct over op kwartierprijzen voor eindgebruikers. Diverse aanbieders hebben aangekondigd vooralsnog met uurprijzen te blijven werken door de vier kwartierprijzen te middelen. Een beperkt aantal leveranciers start wel met kwartierafrekening vanaf oktober.

De verwachting is dat het aantal negatieve prijsuren in 2025 richting 600 gaat, mede door de toegenomen volatiliteit op de markt. In oktober werden al 36 negatieve prijsuren geregistreerd tijdens het eerste stormachtige weekend van de maand. Deze ontwikkeling plaatst extra druk op bedrijven met zonnepanelen die afhankelijk zijn van terugleverinkomsten.

Europese context

De kwartierhandel maakt onderdeel uit van het Clean Energy Package en de Single Day-Ahead Coupling (SDAC), het Europese systeem dat alle elektriciteitsmarkten koppelt. België implementeerde kwartierprijzen al per 1 januari 2025. Voor andere Europese landen geldt 1 oktober als standaarddatum.

De transitie naar fijnmazigere prijsvorming past binnen bredere Europese doelstellingen voor energiezekerheid, concurrentievermogen en betaalbare energieprijzen. Of de 96 dagelijkse prijsmomenten daadwerkelijk leiden tot stabielere markten, zal de komende maanden blijken uit de praktijk.