Databankenrecht: prejudiciële vragen in Gaspedaal-zaak

De laatste jaren is er veel te doen geweest over de vraag wanneer een website wordt beschermd door het databankenrecht en wanneer er sprake is van een inbreuk op het databankenrecht door gespecialiseerde zoekmachines.

Het databankenrecht beschermt zogenaamde onoorspronkelijke gegevensverzamelingen tegen het hergebruiken (openbaar maken) of opvragen (kopiëren) van het geheel of een substantieel deel van een databank. Ook het hergebruiken of opvragen van een niet-substantieel deel kan in strijd zijn met het databankenrecht als dit strijdig is met de normale exploitatie van de databank of ongerechtvaardigde schade toebrengt aan de rechtmatige belangen van de producent van de databank.

Gaspedaal-zaak
Het Hof Den Haag overweegt nu vragen van uitleg over het databankenrecht te stellen aan het Europese Hof van Justitie in de zogenaamde Gaspedaal-zaak. Die zaak gaat om de vraag of de gespecialiseerde zoekmachine Gaspedaal.nl inbreuk maakt op het databankenrecht van de website Autotrack.nl. Gaspedaal.nl doorzoekt, onder andere, de databank Autotrack.nl van Wegener realtime, namelijk op het moment dat een gebruiker van Gaspedaal een zoekopdracht invoert. Van de gevonden informatie worden alleen bepaalde gegevens gebruikt. Die gegevens worden met informatie van andere websites samengevoegd tot één item met links naar de websites waar de verschillende gegevens zijn gevonden. In kort geding werd eerst geoordeeld dat geen sprake was van inbreuk omdat Gaspedaal.nl geen ernstige schade toebracht aan Wegener door herhaald en systematisch niet‑substantiële delen van de Autotrack website op te vragen of her te gebruiken. De voorzieningenrechter achtte het niet uitgesloten dat gespecialiseerde zoekmachine juist een aanzuigende werking op Autotrack had, waardoor deze meer bezoekers zou genereren.

Vonnis Rechtbank Den Haag
De vraag werd door de Rechtbank Den Haag in de bodemprocedure echter anders beantwoord. Volgens de rechtbank wordt wel inbreuk gepleegd omdat dat sprake is van cumulatief hergebruik van niet‑substantiële delen van de databank van Wegener. Gaspedaal.nl doorzoekt namelijk alle gegevens van Autotrack.nl. Dat uiteindelijk per advertentie slechts een deel wordt opgevraagd door Gaspedaal.nl doet daar niet aan af. Het cumulatieve effect van de vele zoekopdrachten via Gaspedaal is volgens de rechtbank dat een substantieel deel van de databank van Wegener aan het publiek ter beschikking wordt gesteld. Hieruit volgt volgens de rechtbank dat het handelen van Gaspedaal.nl ernstige schade toebrengt aan de investering van Wegener. In zijn blog over dit vonnis wees Christiaan Alberdingk Thijm erop dat indien sprake is van hergebruik van andermans databank door enkel een zoekmachine aan te bieden – en dit is waar de redenering van de rechtbank toe leidt – ook Google in strijd handelt met het databankenrecht door het mogelijk te maken de databank van Wegener te doorzoeken met zijn algemene zoekmachine.

Hoger beroep
In het arrest in het hoger beroep tegen het vonnis van de Rechtbank Den Haag stelt het Hof Den Haag nu expliciet dat er sprake is van een andere werkwijze dan bij Google. Gaspedaal.nl doorzoekt de databank van Wegener zoals gezegd realtime. Algemene zoekmachines zoals Google kopiëren volgens het Hof eerst websites geheel of gedeeltelijk en zoeken bij een zoekopdracht van een gebruiker in het eigen gekopieerde materiaal. Het is mogelijk dat er dan juist sprake is van inbreuk omdat immers een het geheel of een substantieel deel van een databank wordt opgevraagd, maar daar gaat het hof verder niet op in.

Volgens het hof resulteert de handelwijze van Gaspedaal in ieder geval in het hergebruik (en opvragen) van niet-substantiële delen van de databank van Wegener. Over de vraag of “reeds door de mogelijkheid te bieden deze te laten onderzoeken, al dan niet in combinatie met de daarop volgende handelingen, de omvang daarvan in aanmerking nemende” ook sprake is van gebruik van het geheel of een substantieel deel van de databank overweegt het hof nu vragen stellen aan het Europese Hof van Justitie.

Prejudiciële vragen
Ook overweegt het hof om, kort gezegd, vragen te stellen over de volgende onderwerpen:
–       Het begrip herhaald en systematisch;
–       Of de inhoud van de gebruikte gegevens vast moet staan;
–       Of het relevant is dat aan elke gebruiker slechts een niet-substantieel deel ter beschikking wordt gesteld;
–       De betekenis van artikel 8 lid 2 van de Databankrichtlijn en artikel 14 van de Handhavingsrichtlijn;
–       Of ernstige schade aan de investering wordt aangenomen indien cumulatief een substantieel deel van de databank wordt gebruikt.

Het hof heeft beide partijen nog de gelegenheid gegeven om nadere inlichtingen te verschaffen en om zich uit te laten over de door het hof voorgenomen vragen 1 tot en met 14 aan het Europese Hof van Justitie. Het zal dus nog wel een tijdje duren voor er duidelijkheid komt.