Lanceert Donner open data met de miljoenennota?

Het lijkt een mooie stunt: op de dag dat minister Donner op het Picnic festival het open data portaal opent, ligt de miljoenennota op straat. Wat een enorme viral stunt voor open data had kunnen zijn, was helaas een bijzonder ongelukkige samenloop van omstandigheden.

15 september 2011, dag van de democratie
Om 10:10 geeft Minister Donner de aftrap van het open data portaal. Hier geeft de overheid informatie toegang tot alle informatie van de Nederlandse overheid op Internet. Op zich een nobel initiatief voor iedereen die transparantie en burgerparticipatie voorstaat. Het open data initiatief startte in 2009 met de Amerikaanse overheidssite Data.gov. De minister verklaart onder meer:

“Dat het open dataportaal vandaag wordt gelanceerd, is niet toevallig. Want het is vandaag de Dag van de democratie. Open data dragen bij aan de democratie, want daarmee kunnen de inwoners van dit land de overheid controleren en ook actief deelnemen aan onze samenleving.”

Om 15:15 zit Bram Talman achter zijn computer en verveelt zich, zoals hij later bij Pauw en Witteman verklaart. Bij wijze van afleiding probeert hij de miljoenennota te zoeken. Hij vervangt 2010 door 2011 in de URL van de miljoenennota van vorig jaar en beschikt over ruim 350 pagina’s van ’s lands meest gezochte overheidsdocument.

Hoe wordt er over het lek gesproken?
Dat de informatie over de plannen van het kabinet zich als vuur verspreiden over het sociale web, blijkt uit de analyse die Michiel van Dam (buzzmonitoring specialist en politicoloog bij KREM) deed met Radian 6, ter beschikking gesteld door The Webcare Company.

Over ‘miljoenennota’ werd al gemiddeld 300x per dag gesproken afgelopen week, maar tegen 02.00 uur in de ochtend na de lek waren er ruim 15.000 online dialogen.

Bron: Radian 6

Gezien de recente overheidslekken, zoals het beveiligingscertificaat dat onlangs werd gekraakt laatst, is het een enorme blamage voor de politiek. Zelden in buzz analyses van de politiek, die wij vanaf 2009 doen, zijn er zoveel reacties te lezen van mensen die de overheid een groot falen toeschrijven.

Bijna alle buzz kwam van Twitter: ongeveer 90 procent van de 15.000 berichten over de miljoenennota stonden hierop. Meest gebruikte woorden: prutsers en #fail.  De meeste andere berichten kwamen van fora, blogs en veel mainstream nieuws.

Belangrijkste forum is Tweakers.net. Dit is de technische tegenhanger van het FOK!forum. Niet heel gek, want al die techneuten op Tweakers snappen niets van het enorm slecht beveiligde netwerk van de overheid. Sommigen verbazen zich erover dat  @multesimus er nog een uur over heeft gedaan om de miljoenennota binnen te halen, dat zouden zij veel sneller kunnen.

Het FOK!forum lijkt steeds minder belangrijk te worden. Pas 58 reacties in een avond, dit is veel minder dan tijdens eerdere belangrijke politieke momenten. De leuke berichten over dit overheidsfalen op dat forum zijn hier te vinden.

Als we naar de inhoud kijken, valt op dat bijna al het nieuws ging dus over de slechte beveiliging. Ook een avond blijkt te kort voor de meesten om de 355 pagina’s van de miljoenennota te lezen.

Het meest besproken onderwerp tot nu toe is de zorgparagraaf in de miljoenennota: Doordat deze is getweet door Laurent de Vries met 2000 volgers, had dit een enorm bereik.

Veelbesproken zijn de kosten voor het koningshuis, de teneur is, zoals @EllenNGNG het verwoordt: “Ik raak mijn baan wrschlk kwijt door de aankomende bezuinigen & het koningshuis kost volgend jaar 39,5 miljoen euro #miljoenennota #absurd”

Verder opvallend: op Geenstijl kwamen veel ‘reaguurders’ met cijfers uit de miljoenennota, met eigen kritiek erbij. Dit terwijl mensen zouden verwachten dat juist Geenstijl constant zou zeuren op het slechte ICT beleid van de overheid. De mensen die reageren zijn duidelijk ook inhoudelijk geïnteresseerd.

Een van de meest gevolgde Nederlandse Twitteraccounts , @Koningin_NL (een nep-twitteraccount dat dagelijks met humor spreekt over het nieuws van de dag) maakt een paar grapjes en wordt zeer veel geretweet.

De meeste politici blijven stil. Dit lijkt opvallend maar vindt zijn oorzaak in het feit dat politici nog niet mogen reageren tot prinsjesdag. De grootste tweeps zijn: Arjan El Fassed met 275.000 volgers en Alexander Pechtold.  Arjan is veruit de grootste influencer, hij heeft de meeste volgers van alle mensen die ‘Miljoenennota’ noemden. Verder zagen we dat Wilders de Miljoenennota ‘Eurofiel’ geschreven noemde.  Ondanks dat snel duidelijk was dat de lek een fout was, werd er toch gespeculeerd over wie het lek was: veel mensen verwijzen naar deze linkedin pagina van Remco Dolstra van de PvdA waarmee wederom de lek bij die partij zou liggen. Je zou bijna denken dat er ook al een scenario klaar lag om de schuldige te vinden.

Open democratie tegen wil en dank
Het was dus niet de beste seeding actie ooit. Nee, minister Donner was niet zo scherp om juist de miljoenennota te publiceren op het open data portaal als stunt. De open democratie zoekt zijn eigen weg. Het feestelijke vuurwerk op de dag van de democratie kwam van @multesimus. Gewoon iemand die zowel programmeur , historicus als journalist is en zich verveelt.

Het hele verhaal staat stijf van het achter de feiten aan lopen van de overheid:

– De site waarop de miljoenennota stond, bleef nog uren open staan. Waarschijnlijk omdat het nu toch al op straat lag. Maar kies er dan voor om hem op het gelekte punt wel weer dicht te zetten, of ga mee met de flow en publiceer het alsnog als open data.

– De beveiliging van de site lag blijkbaar zo ver van de verantwoordelijke minister af, dat het bedrijf dat de site beheert zo maar het echte document kon gebruiken voor een test. En politici, de vertegenwoordigers van het volk, mogen als allerlaatst burgers van het land, niets zeggen over de miljoenennota.

Hoe had het open data portaal wel gelanceerd kunnen worden? Door bijvoorbeeld niet de minister en een topambtenaar de lancering te laten doen, maar samen met een aantal vooraanstaande open data voorvechters en andere overheid 2.0 influencers zoals Davied van Berlo of Kim Spinder. En door relevante data voor de miljoenennota binnen de kaders van het protocol als eerste te verspreiden via het open data portaal. En als de miljoenennota dat toch op straat ligt, zet hem dan ook op het open data portaal.

Belangrijkste tip in dit verhaal is de bezetting van het team. ICT wordt blijkbaar nog steeds gezien als faciliterende techniek, als iets wat uitbesteed moet worden via diverse tussenschakels en zo ver mogelijk van de beleidsverantwoordelijke af. Mensen als @multesimus zouden in het team van Binnenlandse Zaken moeten zitten om de Nederlandse overheid te helpen om het Internet te begrijpen. Hoewel het voorbeeld breed uitgesmeerd is de afgelopen jaren, blijft de teamsamenstelling van Obama’s nieuwe media team een lichtend voorbeeld voor Nederland.

Het opnemen van nieuwe media specialisten in de kern van team, naast inhoudelijke analisten en communicatie specialisten, zou aangeven dat de overheid het belang van het gebruik van internet en sociale media in de democratie echt serieus neemt.