Virtuele diefstal

Kan het afnemen van twee virtuele goederen, een virtueel amulet en een virtueel masker uit het spel RuneScape, een zogenaamde MMORPG (Massive Multiplayer Online Role Playing Game) worden bezien als diefstal?

De zaak
De betreffende virtuele voorwerpen zijn schaars in het spel, hetgeen er voor zorgt dat de destijds 13-jarige bezitter van deze voorwerpen binnen het spel een ‘rijke’ en ‘machtige’ speler is.

Twee medespelers van RuneScape willen dat de 13-jarige zijn items uit RuneScape aan hen overdraagt. Ze belagen hem en dwingen hem mee te rijden naar hun huis waar ze hem tegen het hoofd slaan en schoppen en bedreigen met een mes. Vervolgens wordt hij gedwongen om zijn RuneScape account te openen en zijn masker en amulet naar het account van één de belagers over te zetten.

Rechtsvraag
De rechtsvraag die hier centraal staat, is of het afnemen van het masker en het amulet als diefstal kan worden aangemerkt. Daarvoor is op grond van artikel 310 Wetboek van Strafrecht (verder: “Sr”) vereist dat deze virtuele voorwerpen als ‘goed’ kunnen worden aangeduid. De Rechtbank Leeuwarden is op  21 oktober 2008 van mening dat dit inderdaad het geval is (LJN:BG0939). Het Hof Leeuwarden is het hier op 11 november 2009 mee eens (LJN:BK2773). Nu is het de beurt aan de Advocaat-generaal om de Hoge Raad over deze zaak te adviseren.

Economische waarde
In zijn Conclusie volgt de Advocaat-generaal de overwegingen van het Hof Leeuwarden. Volgens het Hof hebben de virtuele voorwerpen uit RuneScape een economische waarde, zowel binnen als buiten het spel. De door inspanning en tijdsinvestering opgebouwde bezittingen hebben voor de spelers immers een reële waarde die hen kan worden afgenomen. Hiermee is aan de vereisten van het Elektriciteits-arrest voldaan en kunnen de virtuele voorwerpen als ‘goed’ in de zin van artikel 310 Sr worden aangemerkt.

Eigendomsrechten
Naast het vereiste dat er van een ‘goed’ sprake moet zijn, zijn er ook nog andere voorwaarden waaraan moet worden voldaan voordat van diefstal in de zin van artikel 310 Sr kan worden gesproken. Vereist is namelijk tevens dat het goed toebehoort aan degene van wie het is afgenomen. In de RuneScape-zaak zou men hierover kunnen twisten omdat de (intellectuele eigendoms)rechten op de voorwerpen niet bij de speler maar bij de eigenaar van het spel liggen. Het Hof verwerpt dit argument en geeft aan dat de speler door het inloggen op het account als enige over het amulet en het masker kon beschikken. Hij had de feitelijke en exclusieve heerschappij over de voorwerpen. Het Hof vergelijkt deze situatie met het stelen van een pasoort. Een paspoort is onbetwist eigendom van de Staat der Nederlanden maar dit document kan wel degelijk door middel van diefstal van iemand worden afgenomen. In de RuneScape zaak betekent dit dat hoewel de eigenaar de rechten heeft ten aanzien van de voorwerpen, ze desondanks aan de speler toebehoren.

Beschikkingsmacht
Ook aan de laatste voorwaarde, namelijk dat het object uit de beschikkingsmacht van de speler moet zijn geraakt, is volgens het Hof voldaan. Nadat de 13-jarige was gedwongen om het masker en het amulet over te dragen, kon hij zelf niet meer over de voorwerpen beschikken. Daarmee waren de voorwerpen dus niet langer in zijn beschikkingsmacht. Een door de verdediging aangevoerde vergelijking met het wegnemen van computergegevens gaat hier volgens het Hof niet op. Na het wegnemen van computergegevens zijn deze namelijk niet uit de beschikkingsmacht van het slachtoffer geraakt. Zowel het slachtoffer als de partij die de gegevens heeft weggenomen beschikken in dat geval over de gegevens.

Het Hof concludeert dat er van diefstal sprake is. Deze conclusie wordt door de Advocaat-generaal gedeeld.

Vervolg
De zaak is nu verwezen naar de rol van 4 oktober 2011. Voorlopig is de uitspraak van de Hoge Raad op die datum bepaald.