Big Google is watching: vijf alternatieve zoekmachines

De merknaam Google is een synoniem geworden voor het zoeken op het internet in het algemeen. Net als Luxaflex, Duct tape en Chocomel zorgt merkverwatering ervoor dat we haast vergeten dat er soortgelijke opties bestaan. Welke alternatieve zoekmachines zijn er naast Google te vinden?

Het alziend oog dat Google heet

Per dag tikken we met z’n allen meer dan 3,5 miljard zoekopdrachten in Google, waarmee het bedrijf de grootste zoekmachine ter wereld is. In Nederland heeft Google met iets meer dan 90 procent het grootste marktaandeel. Wij Nederlanders maken dus voornamelijk gebruik van deze zoekmachine. Niet zo gek, want het levert snel de juiste zoekresultaten.

Waarom zouden we dan op zoek gaan naar een alternatief voor Google als het de beste zoekmachine blijkt te zijn? Het is geen geheim dat Google persoonlijke gegevens opslaat wanneer je een van de diensten gebruikt. Een product zoeken via de zoekmachine, een adres invoeren via Google Maps of een vlog bekijken op YouTube: via je surfgedrag en persoonlijke gegevens als een IP-adres bouwt Google een profiel van je op. Aan de hand van dit profiel laat Google je als het even kan gepersonaliseerde advertenties zien. Heb je laatst via Google gezocht naar vakantiemogelijkheden in Italië? Tijdens het surfen op je favoriete websites krijg je geheid een aantrekkelijke aanbieding voor die bestemming onder ogen.

Daarnaast maakt Google ook gebruik van gepersonaliseerde zoekresultaten. Dankzij onder andere jouw zoekgeschiedenis krijg je andere zoekresultaten te zien dan je buurman. Dit terwijl jullie hetzelfde zoekwoord intypen. Zo kom je in een zogenoemde informatieluchtbel terecht: met behulp van informatie over je persoonsgegevens en zoekgeschiedenis probeert het algoritme van de zoekmachine te achterhalen welke informatie je graag zou willen zien.

Stel dat je gister hebt gezocht op ‘Toyota’ en vandaag zoekt naar ‘auto’, dan zou Google kunnen denken “omdat ik weet dat je eerder naar ‘Toyota’ hebt gezocht, is de kans groot dat je met het woord auto eigenlijk geïnteresseerd bent in een auto van Toyota”. Op die manier wordt er een digitale tunnelvisie gecreëerd.

Er bestaan diverse alternatieven voor Google die goed bruikbaar zijn in Nederland. Hoe zit het bij deze opties met de privacybescherming? We pluizen een paar van de bekendste alternatieve zoekmachines voor je uit.

Vijf keer een alternatief voor Google

• Bing

Laten we direct beginnen met de zoekmachine die na Google het meest wordt gebruikt: Bing. Deze zoekmachine van Microsoft verschilt – behalve qua design op de homepage – vrij weinig van de concurrent Google. Ook Bing neemt het niet zo nauw met je persoonlijke gegevens. De informatie die uit je zoekgeschiedenis of persoonsgegevens worden gehaald, kan worden gebruikt door Microsoft zelf om gepersonaliseerde advertenties te tonen of om te delen met derden. Met de opt-outfunctie waarin staat aangegeven voor welke onderdelen je automatisch bent ingeschreven tijdens het gebruikmaken van de dienst, heb je de mogelijkheid om je uit te schrijven voor advertenties die gebaseerd zijn op je interesses. Zo kun je gepersonaliseerde advertenties beperken.

• Yahoo!

Nog zo’n zoekmachine die al een tijdje meeloopt is Yahoo!. De zoekmachine kwam in 2016 een paar keer in het nieuws toen bekend werd gemaakt dat hackers persoonlijke gegevens zoals namen, telefoonnummers en wachtwoorden hadden buitgemaakt. Hoe zit het naast deze onfortuinlijke gebeurtenissen met hun privacybeleid?

Yahoo! maakt gebruik van de zoekrobot van Bing. Net als Bing en Google worden je zoekresultaten en gegevens als het IP-adres van je computer toegepast op het verbeteren van diensten en het personaliseren van advertenties. Je data kan ook doorgegeven worden aan derde partijen. Tot slot laat Yahoo! ook gesponsorde berichten zien. Het is even zoeken, maar ook Yahoo! geeft je via de opt-outfunctie de mogelijkheid om je uit te schrijven voor advertenties die zijn gebaseerd op je interesses.

• Ecosia

Kan een zoekmachine duurzaam zijn? De milieuvriendelijke zoekmachine Ecosia laat niet alleen al hun servers op groene stroom draaien, maar schenkt 80 procent van hun inkomsten aan het Wereld Natuur Fonds voor bescherming van het regenwoud. Die inkomsten komen voornamelijk binnen via advertentie-opbrengsten. Die advertentie-opbrengsten komen logischerwijs uit data die verzameld wordt vanuit jouw zoekgedrag en gegevens. Ondanks hun groene hart gaat Ecosia dus wel vrij ruimdenkend om met je privacy.

In hoeverre de zoekmachine ook echt duurzaam is, daar kun je vraagtekens bij plaatsen. De zoekmachine gebruikt namelijk zoekresultaten van andere zoekmachines zoals Bing. Deze zoekmachines zijn veel minder klimaatneutraal. Een zoekopdracht via Ecosia zorgt indirect dus nog steeds voor milieuvervuiling.

Toch voelt het goed om door iets simpels als een zoekopdracht in te tikken, bij te dragen aan het planten van een boom. Wil je weten hoe dat precies in zijn werk gaat? Neem een kijkje in de maandelijkse financiële verslagen en boomplantkwitanties van Ecosia. Zo krijg je een uniek kijkje achter de schermen bij een zoekmachine. Dat veel mensen gebruikmaken van de zoekmachine, blijkt aan de teller op de website die aangeeft hoeveel bomen er zijn geplant: al meer dan 800.000.

• DuckDuckGo

Met een slogan als ‘De zoekmachine die je niet volgt’ winden de oprichters van DuckDuckGo er geen doekjes om. Ze beweren je persoonlijke gegevens niet te verzamelen, bewaren of te delen. Daarnaast wordt je zoekgeschiedenis niet opgeslagen, zodat ze ook niets te verkopen hebben aan adverteerders die je met hun reclames om de oren willen slaan. Dit betekent trouwens niet dat ze advertentieloos werken: de eerste paar zoekresultaten kunnen net als bij Google advertenties zijn. Die advertenties zullen het onderwerp bevatten van je zojuist getypte zoekopdracht en dus niet gebaseerd zijn op eerdere interesses.

Met hun informatieluchtbelvrije aanpak krijgt elke gebruiker altijd dezelfde zoekresultaten te zien voor dezelfde zoekopdracht, gepersonaliseerde resultaten zijn uit den boze. Puntje bij paaltje is dat je nooit wordt gevolgd, want alle opdrachten die je uitvoert zijn anoniem. DuckDuckGo heeft met de DuckDuckBot een eigen zoekrobot, maar combineert overigens ook informatie uit databanken van onder andere Yahoo! en Wolfram|Alpha.

Gebruik je bepaalde browservoorkeuren zoals het weergeven van Nederlandse zoekresultaten, dan kan je deze met een anonieme cookie opslaan voor een volgend bezoek. Verwijder je automatisch cookies bij het afsluiten van je browser, dan geeft DuckDuckGo je de optie om je voorkeuren anoniem in de cloud op te slaan. Het enige dat je dient aan te maken is een wachtwoord.

De zoekmachine is vrij clean in gebruik. Waar Google het webadres (de url) van de zoekresultaten direct onder de titel van de pagina weergeeft, showt DuckDuckGo het webadres samen met een favicon onder het resultaat. Ook worden er geen afbeeldingen getoond tussen of naast de resultaten, iets wat Google wel doet.

Een leuke eigenschap van DuckDuckGo is de zoekmethode met de zogeheten !bang-commando’s. Zet een uitroepteken voor je zoekopdracht – !facebook – en je komt direct terecht op de desbetreffende website. Het is zelfs mogelijk om je zoekopdracht te specificeren. Wil je op eBay op zoek gaan naar een typemachine, dan typ je ‘!ebay typemachine’ in en je krijgt in de browser direct resultaten.

Nieuwsgierig naar de broncode van DuckDuckGo? Pluis het na op GitHub.

• StartPage by Ixquick

StartPage en Ixquick zijn zoekmachines die vallen onder dezelfde Nederlandse eigenaar Surfboard Holding B.V., en dezelfde look and feel hebben. De zoekmachines leggen de focus op het waarborgen van de privacy van gebruikers bij het uitvoeren van zoekopdrachten.

Ixquick geeft per zoekopdracht de top 10-resultaten van diverse zoekmachines. Met de blauwe ster aan de rechterkant van een resultaat geeft Ixquick aan dat het gevonden resultaat een van de beste resultaten is bij de zoekmachine waar het vandaan komt. Ixquick geeft maximaal twee pagina’s (20 resultaten) weer. Voor meer resultaten verwijst de zoekmachine door naar StartPage.

StartPage werkt als een soort privacy filter voor Google, want het toont zoekresultaten van ’s-werelds grootste zoekmachine zonder dat Google je gegevens kan zien. Waar Google je zoekopdrachten onthoudt en je dus per nieuwe zoekopdracht gerichter een kant op kan sturen, onthoudt StartPage geen zoekgeschiedenissen en laat het daardoor geen gepersonaliseerde zoekopdrachten zien.

Zowel StartPage als Ixquick slaan geen zoekgegevens of IP-adressen op, en geven gegevens niet aan derden. StartPage en Ixquick voldoen aan de Europese regeling rondom privacy en databeveiliging, en zijn gecertificeerd met de European Privacy Seal. Bovenop deze privacygaranties, bieden beide zoekmachines je de mogelijkheid om via een proxyserver te zoeken. Een proxyserver zorgt ervoor dat je IP-adres niet bekend wordt bij de bezochte website, door net te doen alsof het verkeer niet van jouw computer komt, maar van een andere locatie. Zo surf je als het ware anoniem.

De ultieme incognito-zoekmodus

Toch nog niet zo happig om een van de alternatieven in te stellen als je standaardzoekmachine? Er is een methode om Google als zoekmachine te blijven gebruiken zonder de privacy-nadelen. Snuffel eens rond op het Tor-netwerk. Tor is opensourcesoftware en een open netwerk dat ervoor zorgt dat zoekmachines geen analyses van je internetverkeer kunnen maken. Tor zorgt er namelijk voor dat je identiteit verborgen blijft. Dit doet het door je internetverkeer om te leiden via verschillende wegen, zodat de communicatie met een website niet naar jou kan worden herleid. Wanneer zoekmachines toch proberen data van jou te ontfutselen, krijgen ze alleen te zien dat de data afkomstig is van het Tor-netwerk. Zo kun je anoniem surfen op het net en dus toch gebruik blijven maken van je favoriete zoekmachine. Zorg er dan uiteraard wel voor dat je browser geen cookies opslaat. Dit doe je bijvoorbeeld door altijd gebruik te maken van de incognito-modus.

Alternatieve zoekmachines en zoekwoordoptimalisatie

Niet alleen mensen die via zoekmachines naar websites zoeken, maar ook eigenaren van websites zien steeds meer het nut in van andere zoekmachines dan Google. Wordt er bijvoorbeeld naar producten, diensten of informatie gezocht via Bing, Ecosia of DuckDuckGo, dan kunnen zoekers via deze alternatieve kanalen op een blog, website of webshop terechtkomen. Het is dus geen gek idee om eens rond te snuffelen bij een alternatief voor Google. Bekijk marktaandelen, check of je website ook bij deze alternatieven in de zoekresultaten komt en hou ontwikkelingen op zoekmachinegebied in de gaten om hierop in te kunnen spelen.