Case: ‘Zie de muziek’

Hoe zou het zijn als je de interpretatie van de muziek van Mozart zou kunnen zien in een tekening? Het symfonieorkest van Sāo Paulo stopte het dirigeerstokje vol technologie die de bewegingen van de dirigent vertaalt en weergeeft in een kunstwerk. 

Strategie

• Aandacht en geld generen voor het orkest van Sāo Paulo
• Muziek met technologie zichtbaar maken
• Dirigeerstokje voorzien van technologie dat tekeningen maakt van de gespeelde muziek

Muziek is wel vaker gevisualiseerd, zegt Executive Director Marcelo Lopes van het Braziliaanse symfonieorkest uit Sāo Paulo. “Maar niet vanuit de dirigent.” Terwijl het de dirigent is die zijn interpretatie geeft van een compositie van bijvoorbeeld Beethoven. Om meer aandacht te krijgen voor het orkest ontstond het idee muziek met behulp van technologie zichtbaar te maken. Voor de campagne ‘See the music’ hebben twee developers verschillende technieken gecombineerd in een 3D-geprint dirigeerstokje. “De sensoren in de baton ‘vangen’ de bewegingen van dirigent Marin Alsop en de structuur van de muziek. Die data worden vertaald naar een grafische weergave. Als een unieke kinetische ervaring.” Zo heeft het orkest verschillende stukken van iconen als Mozart en Debussy vertaald naar een tekening. “Die we onder meer twee maanden hebben tentoongesteld in onze entree”, vertelt Lopes. “Na afloop kon het publiek de werken kopen. Voor een niet al te hoog bedrag. Voldoende om onze onderwijsprogramma’s te bekostigen.”

Doelstellingen

• Innoveren met het orkest 
• Muziek op een andere manier onder de aandacht brengen
• Meer media-exposure

Lopes wil graag innoveren met het symfonieorkest. “Het idee om muziek met technologie te combineren, komt ook voort uit het feit dat mensen tegenwoordig veel visueler zijn ingesteld. Ze willen iets zien”, stelt Lopes. Een tweede doel was de interpretatie van de muziek op een andere dan de gebruikelijke manier onder de aandacht te brengen. “Om bewustwording voor die interpretatie te creëren. Prachtig om op een tekening de weergave te zien van wat er in het brein van de dirigent gebeurt.” Het generen van aandacht voor het orkest was ook een doel van de campagne, die verschillende prestigieuze prijzen heeft gewonnen.  

Knelpunten

• Het ontwikkelen van de technologie

Het vangen de bewegingen van de dirigent en dat vertalen naar een tekening is niet zo eenvoudig als het lijkt, zegt Paula Perego van het Braziliaanse bureau Talent Marcel uit Sāo Paulo. “Dirigeren is driedimensionaal. Om dat te vertalen naar een tweedimensionale tekening is lastig.” In het 3D-geprinte dirigeerstokje zit een circuit dat speciaal voor dit project is gemaakt in China. “In de baton zitten sensoren voor een accelerometer, een gyroscoop en een magnetometer. Hij is draadloos en heeft een usb-poort voor het opladen. Een microprocessor vertaalt de data uit de sensoren en stuurt die informatie via bluetooth naar een computer.” Talent Marcel heeft een algoritme ontwikkeld dat de muziek kan ‘lezen’ en vertalen. De uitdaging zat in het werkend krijgen van de software, zegt Perego. “Perfectionisten die we zijn, kostte het wel een paar ‘tweaks’ om het precies zo te krijgen als we wilden.” 

Resultaten

• Veel media-aandacht 
• Meer publiek 
• Ruim 1,3 miljoen impressies 

Met de media-aandacht zit het goed. “We hebben in verschillende grote kranten gestaan, de aandacht van verschillende televisieprogramma’s gekregen, enzovoort”, zegt Lopes. Ook is het volgens hem gelukt een ander soort publiek te trekken.  “Nadat we de tekeningen in onze entree hadden tentoongesteld, hebben we de expositie overgebracht naar het grootste muziekfestival van Zuid-Amerika, in de bergen van Sāo Paulo. Daar komt een heel divers publiek.” Ook zijn de tekeningen online geplaatst met uitleg. “Daarmee trek je ook mensen die misschien niet naar een klassiek concert gaan, maar die wel geïnteresseerd zijn in de achtergrond van de technologie.” Ook een mooi uitstapje was de verhuur van het dirigeerstokje aan een bedrijf dat met de techniek op een belangrijke technologiebeurs heeft gestaan. “Zij hebben de baton gehuurd en van extra technologie voorzien om lichteffecten te creëren. Het publiek kon zelf dirigeren en de eigen tekening meenemen.” 

Perego noemt de meer dan 1,3 miljoen media-impressies die de campagne heeft opgeleverd. “Maar het belangrijkste vinden wij dat we een permanente bron van inkomsten voor het orkest hebben gecreëerd, met hun eigen product: muziek.” 

Financiën 

Voor het orkest waren de kosten niet zo hoog: zowel de developers van het dirigeerstokje als bureau Talent Marcel hebben pro bono gewerkt. “De president van Talent Marcel zit in ons bestuur. Zij hebben ons echt enorm geholpen. Anders hadden we dit nooit kunnen doen.” Talent Marcel zegt binnen het ‘kleine budget’ van tien duizend Amerikaanse dollars te zijn gebleven.

Over de auteur: Niels Achtereekte werkt als chef redactie bij Emerce.