Wetenschappelijke Raad: Big Data strenger reguleren

Big Data kan uitsluitend vruchten afwerpen als de huidige wet- en regelgeving wordt versterkt om fundamentele rechten en vrijheden te waarborgen. Dat stelt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in een nieuw rapport.

De hoeveelheid beschikbare data over personen en processen is de laatste jaren exponentieel toegenomen. Dat komt vooral omdat veel data tegenwoordig automatisch worden geproduceerd en het bijproduct zijn van dagelijkse handelingen zoals het gebruik van internet, sociale media, mobiele telefoons en verschillende applicaties. Hierdoor worden steeds meer handelingen van individuen digitaal geregistreerd.

Ook verdubbelt de opslagcapaciteit ongeveer iedere drie jaar en nemen de kosten van dataopslag sterk af. De combinatie van steeds krachtigere computers, betere software, zelflerende algoritmen en machine learning biedt volgens de WRR kansen voor Big Data-toepassingen. Door het koppelen van databases wordt het mogelijk om nieuwe, praktisch bruikbare kennis te construeren. Behalve commerciële partijen maken ook overheidsorganisaties steeds vaker gebruik van die nieuwe kennis- en datavergaring.

De aandacht zou moeten worden verlegd van het reguleren van het verzamelen van data – het zwaartepunt in de huidige juridische kaders – naar de regulering van en het toezicht op de fases van de analyse en het gebruik van Big Data.

Aan Big Data-toepassingen kleven echter ook risico’s. Een van de grootste zorgen is de grootschalige inmenging in de persoonlijke levenssfeer. De grootschalige verzameling, opslag en analyse van data door overheden, waaronder inlichtingen- en veiligheidsdiensten, kunnen ertoe leiden dat mensen het gevoel krijgen dat hun privacy en vrije meningsuiting in gevaar zijn, waardoor zij hun gedrag daarop aanpassen.

Bovendien worden burgers steeds transparanter voor de overheid, terwijl de profielen, algoritmen en methoden die overheidsorganisaties gebruiken nauwelijks transparant of navolgbaar voor die burgers zijn.

De WRR adviseert om het profileren strakker te reguleren door nadere regels over toelaatbare foutmarges te stellen, het verbod op geautomatiseerde besluitvorming door computers strikter te handhaven en alert te zijn op semi-automatische besluitvorming.