‘Blockchain kan antwoord bieden op misleidende reclame’

Online oplichting en misleidende advertenties blijven het vertrouwen van consumenten ondermijnen. Nieuw onderzoek van UvA-communicatiewetenschapper Dasha Antsipava biedt een mogelijke uitweg: blockchaintechnologie inzetten om digitale reclame transparant, traceerbaar en betrouwbaar te maken.

In haar proefschrift laat Antsipava zien hoe misleidende reclame schadelijk is voor consumenten, merken en de samenleving – en hoe blockchain praktische en ethische waarborgen zou kunnen bieden. Zij verdedigt haar proefschrift op vrijdag 28 november aan de Universiteit van Amsterdam.

Alleen al in Nederland ontving de Reclame Code Commissie in 2023 bijna 5000 klachten over reclame – een stijging van 30 procent vergeleken met vijf jaar eerder. Meer dan de helft van de klachten ging over sociale media, e-mail en online games.

In haar onderzoek hanteert Antsipava het perspectief van verschillende stakeholders: consumenten, adverteerders, toezichthouders, blockchainexperts en de nieuwsmedia. In vijf deelstudies onderzocht zij hoe deze stakeholders misleidende reclame waarnemen en hoe zij zouden reageren op blockchain-gebaseerde oplossingen.

Het blijkt dat consumenten, ondanks dat zij online misleiding steeds meer erkennen als een serieuze bedreiging, soms geen vertrouwen hebben in hun vermogen om zichzelf te beschermen. Media-aandacht kan hierbij een rol spelen: de pers zet misleidende reclame vaak neer als een ingewikkeld technologisch of reguleringsprobleem en legt tegelijkertijd de verantwoordelijkheid bij consumenten zelf om zich te beschermen.

Blockchain – vooral bekend vanwege zijn rol in cryptovaluta – is in de kern een veilig digitaal register dat transacties vastlegt binnen een gedistribueerd netwerk. Antsipava betoogt dat diezelfde technologie de online advertentiewereld kan transformeren door een manipulatiebestendig register te creëren van elke advertentie, met daarin wie deze heeft gemaakt, waar en wanneer het is gepubliceerd, en informatie over eventuele latere aanpassingen erin.

In een op blockchain gebaseerd advertentienetwerk zouden adverteerders hun digitale identiteit moeten verifiëren. Elke advertentie kan permanent worden gekoppeld aan de bron, waardoor toezichthouders en consumenten de authenticiteit kunnen traceren en kwaadwillenden ter verantwoording kunnen roepen. Zo’n systeem zou advertentiefraude drastisch kunnen verminderen, fake aanbevelingen kunnen voorkomen en consumenten zelfs kunnen helpen om beter geïnformeerde aankoopbeslissingen te nemen door de legitimiteit van merken en hun claims te verifiëren.

Professionals uit de reclamesector erkennen dat misleidende advertenties de reputatie van merken en het vertrouwen van consumenten schaden, maar zij blijven terughoudend tegenover nieuwe technologieën. Uit de interviews die Anstipava deed met experts kwam naar voren dat het succes van blockchain in de advertentie-industrie afhankelijk zou zijn van samenwerking binnen het hele ecosysteem, dat bestaat uit adverteerders, uitgevers, toezichthouders en technologieaanbieders.

Consumenten lijken blockchain op dit moment ook nog niet te vertrouwen. Dat komt waarschijnlijk door een gebrek aan kennis en de sterke associatie met crypto. Maar misschien zal dat veranderen naarmate de technologie breder wordt ingezet in andere domeinen.