Microsoft concurreert zich wezenloos

Microsoft verdient vooral aan de inmiddels klassieke producten Windows, Office en de servers, andere productgroepen leveren veelal verlies op. Michel van der Bel, algemeen directeur van Microsoft Nederland, over het hoe en waarom van diversificatie.

Het rapport dat Microsoft november 2002 bij de Amerikaanse beurswaakhond SEC moest inleveren gaf voor het eerst een glashelder beeld van de inkomstenstromen van de softwarereus. De drie productgroepen die verantwoordelijk zijn voor de productie van Windows, Office en de servers blijken samen goed voor ruim 87 procent van de omzet van Microsoft. Tegelijk raakt de PC-markt echter langzaam verzadigd en moet de softwarereus wel zoeken naar andere inkomstenbronnen. Voorlopig draaien de overige vier productgroepen verlies en kosten ambitieuze projecten als de Tablet PC, MSN, en de Xbox Microsoft alleen maar geld.

Zijn Windows, Office en de server platforms inderdaad de kurk waar Microsoft op drijft?

Michel van der Bel: "Ik kan niet ontkennen dat Microsoft op deze productgroepen heel veel winst maakt en op de andere verlies. Alleen is het belangrijk te beseffen dat hier sprake is van een momentopname. Sommige producten zitten al in de volwassenheidsfase en andere nog niet. Dat zijn de toekomstige generatoren van omzet en uiteindelijk ook winst."

Hoe is het mogelijk dat jullie 85 procent brutomarge maken op Windows? Is dat geen bewijs van monopolisme?

"Dat komt niet door monopolisme, Microsoft is een ondernemer die heel veel risico genomen heeft. Je moet goed beseffen dat het een marge is op een bepaald moment in tijd, waar een software-ontwikkelmodel aan ten grondslag ligt. Dit is een model waarbij je jarenlang miljarden investeert en uiteindelijk gaat dat over in een model waar je winst mee maakt. De investeringen zijn al geamortiseerd in het bedrijf. Uiteindelijk kunnen we op onze nieuwe producten ook marges van tachtig procent maken, denk ik. Vraag is alleen wanneer we dat gaan verdienen."

In hoeverre is de verzadiging van de PC-markt een motief om de inkomstenstromen te diversificeren?

"Een erg belangrijk motief. Voor de PC-markt wordt voor dit jaar een groei van drie tot vier procent voorspeld, dat is alweer meer dan vorig jaar. Maar de tijden dat de PC- en hardwaremarkt groeide met 25 procent, kunnen we gevoeglijk vergeten. Je moet ook gaan kijken naar nieuwe derivaten, naar apparaten die ook onder Windows kunnen draaien, zoals de Smartphone die in januari 2003 uitkomt of de Tablet PC die eind 2002 op de markt kwam."

Maar op de software voor die apparaten wordt nog geen winst gemaakt.

"Het gaat om markten waar geïnvesteerd wordt en we verwachten dat we die investeringen terugverdienen. Het mobiel ontsluiten van

informatie is één van de belangrijkste trends voor de komende jaren: die apparaten zijn geen speeltjes meer, zoals een paar jaar terug, maar pure productiviteit. "

Ook de Xbox is voor Microsoft veel meer dan een spelcomputer.

"Zeker. Bij de volgende generatie Xboxen wordt gaming nog maar één onderdeel van de Xbox-experience. Je kunt er straks mee internetten, video-on-demand kijken, je e-mail ophalen. Er komen allerlei diensten die de consument graag wil gebruiken. Nu al hebben we met de huidige Xbox voor online gamers pro-actief geïnvesteerd."

Voorlopig heeft Microsoft volgens sommigen twee miljard in de Xbox gestopt, maar is er een enorme achterstand op Sony's Playstation.

"Maar we hebben wel in negen maanden Nintendo op de derde plaats gekregen, in een markt die lange tijd door Sony en Nintendo werd gedomineerd. Sony is nu de 'target to beat', al ligt dat moment nog ver van ons vandaan. We maken betere games en hebben meer kennis hoe online gaming werkt. Het is uiteindelijk ook een retail-markt, waarbij wij de concurrent verslaan door slim aan marketing te doen. Ik denk dat we over anderhalf tot twee jaar winst gaan maken met de Xbox. Die winst boeken alledrie de partijen vooral met hun games, op consoles lijden we allen verlies." (voor de Xbox is dat meer dan honderd dollar per apparaat, LH)

Is het niet veel te vroeg voor online gaming?

"Je moet ook naar de omvang van de markt kijken en de landen waar de breedbandpenetratie het hoogst is, zoals de VS, Japan en ook Nederland. In de VS loopt het online gamen erg goed. We gaan langzaam opschalen. Dat er in sommige landen minder penetratie is, doet niks af aan het model."

In een andere productgroep, Business Solutions, zijn jullie ook relatief recent actief. Ontbreekt het Microsoft daar niet aan een goede track-record?

"Dat lossen we onder meer op door een stuk markt te kopen. In juli 2002 hebben we Navision overgenomen, voor 1,4 miljard dollar de grootste acquisitie van Microsoft tot nu toe. Onze klanten wilden een relatief toegankelijk systeem, wat we niet snel genoeg op konden lossen met onze partners. Nu beschikken we over een duidelijke propositie voor het middensegment van de markt. We waren samen met onze partners al actief op de groot-zakelijke markt en op de markt voor kleinere bedrijven."

De productgroep CE/Mobility heeft het veel minder makkelijk, ook al door de concurrentie van het Symbian besturingssysteem.

"De markt gaat twee richtingen op. Aan de ene kant zijn er partijen als Nokia die hun mobieltjes willen opschalen naar meer geavanceerde devices. Wij hebben echter gezegd dat we niet meer in de mobiele markt kunnen penetreren. Wij gaan niet met gelabelde Microsoft-telefoontjes op de markt komen. Waar we wel goed in zijn is het verbinden van devices als de Pocket PC en Smartphone met de backoffice. Veel bedrijven draaien natuurlijk op een Microsoft-platform. Een kleinere markt qua aantallen dan de consumentenmarkt van Symbian, maar wel groot in de zakelijke wereld. Wij werken weer samen met telco's als KPN Mobile (in Lucio), Orange en O2."

Ook MSN is een notoire geldverslinder.

"MSN was tot nu toe puur gedreven door advertentie-inkomsten en dat bleek onvoldoende. Met MSN 8 gaan we allerlei diensten aanbieden, zoals extra geheugen."

Maar willen consumenten betalen voor zaken die ze vaak elders gratis kunnen krijgen?

"Je verliest ongetwijfeld een deel van de mensen die daartoe niet bereid zijn. Maar je verdient dan wel aan diegenen die blijven. Het is geen kunst om MSN als productgroep binnen zes maanden winstgevend te krijgen, door met bepaalde onderdelen ervan te stoppen. Alleen is het de vraag hoe lang je het winstgevend houdt, als je nu met bepaalde delen stopt."

Rode draad van alle productgroepen is de .NET-visie?

"Achter de diversificatie schuilt een gemeenschappelijke strategie. Op termijn groeien al die werelden naar elkaar toe. Daarom wil Microsoft honderden miljoenen investeren in markten waar we nu nog verlies lijden. Je schat de markt in op kansen en bedreigingen, daar heeft Gates een heel goed gevoel voor. Met onze .NET-visie bouwen we software waarmee we al die mensen, systemen en apparaten met elkaar verbinden, waarmee we al die decentrale eilanden koppelen."

Zit de consument wel te wachten op zo'n totale dominantie van Microsoft?

"Kijk eens naar Hotmail, dat heeft 250 miljoen gebruikers. Die maken zich daar kennelijk geen zorgen over. Vraag is wel of het wenselijk is. We hebben door schade en schande ondervonden dat we moeten veranderen. Als je kijkt naar de executie van .NET, dan hebben we daar drie jaar geleden een behoorlijke wending genomen. We hebben gekozen voor open standaarden, er moest een universele taal ontstaan waardoor alle informatie met elkaar kan communiceren. Dat is XML geworden, waaraan Sun, Oracle en andere concurrenten hebben bijgedragen."

Windows XP ondersteunt Java niet. Dat is bepaald geen nieuwe koers, maar een oud trucje om onder meer MSN op oneerlijke wijze te promoten.

"Dat ben ik gedeeltelijk met je eens. Ik zou dit ook meer aan het verleden willen toedichten dan aan de toekomst. We kunnen ons vanuit strategisch oogpunt niet meer veroorloven wat we de afgelopen tien jaar hebben gedaan en dat één-op-één doorzetten. Het gaat om een significante cultuuromslag en niet alleen op het gebied van open standaarden. Ook meer openheid op het gebied van privacy, security en de communicatie naar de buitenwereld."

Dus Microsoft maakt geen misbruik van zijn monopolie?

"Ik kan me voorstellen dat mensen ons zien als groot en machtig. Maar tegenwoordig zijn al onze business practices open en concurreren we zonder rare trucs. We bevinden ons in een enorm competitieve markt. Met Sun, IBM, Linux, noem maar op. Ik concurreer me wezenloos vandaag de dag."