Wordt de muziekwinkel nu echt een museum?

De volgende legendarische platenzaak gaat sluiten. Plato Rotterdam houdt het per januari voor gezien. En het grootste filiaal van Free Record Shop in Utrecht gaat eind deze maand dicht. Toch vooral vanwege internet.

Eigenaar Rein Mos stopt met de oudste nog actieve popspeciaalzaak in Rotterdam. In eerste instantie vanwege een gehoorbeschadiging, maar belangrijker is dat geen van de personeelsleden nog eens vijf jaar het winkelpand willen blijven huren. Simpelweg omdat mensen steeds vaker cd’s en dvd’s op internet bestellen, of alleen nog downloaden of streamen. Enkele maanden terug sloot om die reden na dertig jaar ook platenzaak Bullit in Eindhoven de deuren.

Ook Free Record Shop is flink aan het saneren. Het Belgische hoofdkantoor ging al in 2011 dicht, evenals de Fame Music Store aan de Amsterdamse Kalverstraat, en het afgelopen jaar verdwenen ook nog eens tien reguliere winkels. De Free Record Shop aan de Oudegracht in Utrecht houdt er eind deze maand mee op. Alleen in winkelcentrum Overvecht blijft nog een filiaal bestaan.

Sluitingen van muziekwinkels zijn niet van de laatste tijd, maar lijken nu in een stroomversnelling te raken. De Nederlandse consument besteedde volgens brancheorganisatie NVPI in 2011 in totaal 180,2 miljoen euro aan fysieke producten. Dat is 10,3 procent minder dan in 2010. De bestedingen aan downloads stegen naar 25 miljoen euro. Fysieke albums waren in 2011 nog steeds de belangrijkste omzetmaker. Albumverkopen vormden bijna zeventig procent van de totale consumentenomzet.

NVPI schatte het totale omzetaandeel uit de digitale markt – downloads én streaming – op brancheniveau op ongeveer 15 procent. Wereldwijd ligt dat aandeel echter al op 32 procent. In de Verenigde Staten is het meer dan vijftig procent. Daar verdwenen de megastores al veel eerder en nu gaan ook de onafhankelijke winkels stuk voor stuk dicht. Hoe de situatie dit jaar in Nederland is, zal pas blijken met de publicatie van de marktcijfers over 2012 (eind februari).

Toegegeven: het is niet overal kommer en kwel. De Plato Groep heeft nog diverse vestigingen die wel goed draaien: maar Groningen, Utrecht en Concerto in Amsterdam zijn dan ook typische ‘belevingswinkels’, waar bijvoorbeeld ook tickets worden verkocht, en verkopers een bijzondere band met hun klanten hebben. Daar kan Spotify (nog) niet tegenop. Platenzaken met vinyl mogen zich zelfs in een (tijdelijke?) opleving verheugen.

Maar er moet hard aan getrokken worden. De kleinere speciaalzaken sloten vorig jaar al een monsterverbond voor onder meer exclusieve uitgaven van cd’s en speciale edities van albums die maar in een beperkte oplage komen en de jaarlijkse Record Store Day, met een breed aanbod van speciale releases en instore-optredens. Een ding staat vast: de verkoop van fysieke producten zal alleen maar verder teruglopen en de weinige winkels zullen nog meer de boer op moeten: met verkopen tijdens concerten of via pop-up stores bijvoorbeeld.

Meest opvallend is toch wel dat de winkels online nauwelijks serieus nemen. Plato doet een poging, maar er is geen download te vinden. Free Record Shop is reeds in 2009 gestopt met digitale downloads, om daarmee de weg vrij te maken voor nog meer buitenlandse onlinediensten. Op die manier laat de detailhandel zich ook echt de kaas van het brood eten.