Hoe duurzaam is het huwelijk tussen mode en technologie?

State of Fashion, zo luidt de tentoonstelling in Arnhem over de samensmelting van mode en technologie. Anneke Smelik, hoogleraar Visuele Cultuur, levert met haar onderzoeksgroep een bijdrage met de laatste snufjes, met onder meer zonne-energie uit T-shirts.

Anneke Smelik publiceert al jaren over de enorme verscheidenheid van betekenissen van mode, met als laatste de ‘wearables’. Hoe kun je met techniek de functionaliteit van kleding versterken, zo luidt de onderzoeksvraag, waarbij ook de Hogeschool voor de kunsten ArtEZ en de Technische Universiteit Eindhoven zijn betrokken. De vruchten van onderzoek zijn nu zichtbaar in de tentoonstelling in Arnhem, bijvoorbeeld het Solar T-shirt van Pauline van Dongen, ontwerper én promovenda.

Technische snufjes

Dat kleding met technische snufjes wordt verrijkt heeft een langere traditie, zo wijst Smelik op de kleding van politie en brandweer (brandbestendigheid) en de outfit van sporters, met innovatieve toepassingen van vochtregulering. Een ander voorbeeld is de verwerking van antibacteriële stoffen in ziekenhuislakens en verpleeguniformen. En de toepassingen gaan door, zegt Smelik. ‘Denk aan sensoren in kleding van mensen met hartproblemen. Als die een beroerte krijgen kan er onmiddellijk een signaaltje afgaan naar een begeleider.’

Smelik: ‘Weinig spullen waarmee wij omgaan zitten zó dicht op de huid als onze kleding.’ Dit maakt dat kledingstukken als extra laag op de huid signalen uit het lichaam zichtbaar kunnen maken. Er zijn al shirts bekend die van kleur verschieten als de emotie verandert, weet Smelik. ‘Zo kun je aan het shirt zien of iemand bang is, of zenuwachtig of verliefd. Dit roept ethische vragen op: willen we dat wel?’ Ze noemt een jurk waarin een functie is verwerkt om te twitteren. ‘Sommigen vinden het cool, anderen vinden het eng. We moeten kritische vragen blijven stellen over alles wat met kleding mogelijk is.’

Wel op de catwalk

Komt het handige Solar T-shirt waarmee je je iPhone kunt opladen ook op de markt? Smelik verhaalt over het moeizame huwelijk van zonnecellen en textiel. Inmiddels zijn er flexibele cellen in stoffen verwerkt, maar daarmee liggen de shirts nog niet bij Zara. Zijn ze wel wasbaar? En modieus genoeg? En niet te duur? Smelik benadrukt dat de ontworpen shirts modieus genoeg zijn. Maar betaalbaar? ‘Je komt er de catwalk wel mee op, maar de winkels zijn nog een stap te ver.’

Smelik wijst op het spanningsveld tussen de innovatieve kleding en de mode-industrie, die om de zes weken nieuwe collecties in de schappen brengt. Tegen die omloopsnelheid is de slimme en duurzame kleding niet opgewassen, aldus de hoogleraar. Haar volgende onderzoeksproject handelt over de structuren van de mode-industrie en de volgens haar grote waslijst van nadelige effecten. ‘Deze industrie is een heftige vervuiler, zorgt voor een enorme afvalberg en buit haar werknemers uit. Wat daar gebeurt is echt niet normaal!’

State of Fashion: Searching for the New Luxury. Tentoonstelling in de Melkfabriek Arnhem, 1 juni tot en met 22 juli. Op 31 mei en 1 juni presenteren de promovendi Pauline van Dongen en Lianne Toussaint hun onderzoeksresultaten in het Colloquium van State of Fashion. Op vrijdag 8 juni is er een debatavond onder leiding van Anneke Smelik over Crafting Wearables, Ketelhuis Arnhem.