Marktcommentaar: Hoe AI China’s energierevolutie aandrijft en andersom

China zet in op twee grote transities tegelijk: de ongekend snelle uitrol van hernieuwbare energie en een doelgerichte strategie om wereldleider in kunstmatige intelligentie (AI) te worden. Wat opvalt, is dat deze trajecten niet los van elkaar bestaan. Integendeel: ze versterken elkaar en vormen samen een concurrentievoordeel dat Europa en de Verenigde Staten voorlopig niet kunnen evenaren.

China’s elektriciteitsnet groeit ongekend snel. Eind 2024 bedroeg de capaciteit 3,3 terawatt, waarvan 900 gigawatt zon en 520 gigawatt wind. In 2025 komt daar ruim 500 gigawatt bij. Om dit te vervoeren, bouwt China tientallen miljarden aan UHV-leidingen; bijna veertig zijn al in gebruik. Batterijopslag bereikte medio 2025 circa 95 gigawatt, meer dan de hele EU.

Voor AI is dit cruciaal: datacenters vragen continue, betrouwbare stroom. Waar Amerikaanse bedrijven eigen centrales overwegen door netcongestie, kan China vertrouwen op een staatsgestuurde infrastructuur die meegroeit met de vraag.

AI als motor van het energiesysteem
De synergie werkt echter ook de andere kant op. Kunstmatige intelligentie wordt in China al volop ingezet om het elektriciteitsnet slimmer te maken.

• Voorspellende algoritmes verbeteren de inschatting van elektriciteitsvraag en -aanbod, waardoor hernieuwbare energie beter wordt benut.
• AI-modellen optimaliseren de inzet van opslag, zodat pieken in zon- en windproductie niet verloren gaan.
• In steden als Beijing en Shanghai lopen vehicle-to-grid pilots, waarbij elektrische auto’s tijdelijk stroom terug leveren aan het net. Dit maakt van miljoenen voertuigen een flexibele buffer.

Hiermee wordt duidelijk dat AI niet slechts een consument van energie is, maar ook bijdraagt aan de ontwikkeling van het nieuwe energiesysteem.

Praktische aanpak
China’s officiële doel is om in 2030 wereldleider in AI te zijn. De nadruk ligt daarbij op toepasbare AI: oplossingen die productiviteit in industrie, zorg en energie direct verhogen. Dat staat in contrast met de VS, waar de nadruk ligt op generative AI, en met Europa, waar de uitvoering stokt op vergunningen en coördinatie.

De verschillen zijn duidelijk. In de VS blijft uitbreiding van het hoogspanningsnet steken op enkele honderden mijlen per jaar. Voor de massale datacenters die AI-training vergen, is dit een rem. In de EU staan ruim 1.700 gigawatt aan hernieuwbare projecten in de wachtrij om te worden aangesloten. De uitvoering stokt door nationale vergunningentrajecten en gebrek aan coördinatie. China kan daarentegen door centrale planning en staatskapitaal veel sneller schakelen.

Strategisch concurrentievoordeel
Op de lange termijn levert de koppeling van AI en energie China meerdere voordelen op:

1. Schaalvoordeel: de combinatie van massaproductie in zonnepanelen, windturbines, batterijen én UHV-technologie drukt de kosten wereldwijd.
2. Export van standaarden: door dominantie in hoogspanningsnetten en smart grid-software kan China invloed uitoefenen op energienormen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika.
3. Energiezekerheid: dankzij slimme netsturing kan een steeds groter deel van de groeiende vraag met binnenlandse, schone energie worden ingevuld.
4. Infrastructuur klaar voor AI: datacenters en rekenclusters kunnen blijven groeien zonder energiebeperkingen, wat cruciaal is om de leidende positie in kunstmatige intelligentie te claimen.

Voor beleggers, bedrijven en beleidsmakers buiten China is de boodschap helder: de combinatie van technologische ambitie en infrastructuurplanning creëert een voorsprong die moeilijk in te halen kan zijn. Terwijl Washington en Brussel nog discussiëren over financieringsmodellen en vergunningstelsels, bouwt Beijing verder aan een ecosysteem waarin AI en energie elkaar versterken.