Promotie: ‘Iedereen potentieel slachtoffer van online bankfraude?’

Natuurlijk is slachtoffer worden van online bankfraude iets dat anderen overkomt. Iedereen is zich ervan bewust dat fraude met internetbankieren veelvuldig voorkomt maar ziet zelden een gevaar voor zichzelf hierin. Terwijl juist de eindgebruiker een beslissende rol speelt in de uitvoering van fraude. Jurjen Jansen, lid van de onderzoeksgroep Cybersafety bij NHL Stenden Hogeschool en Politieacademie, heeft onderzoek verricht naar het gedrag van mensen rondom informatiebeveiliging. Op vrijdag 22 juni 2018 promoveert Jurjen bij de Open Universiteit in Heerlen met zijn proefschrift ‘Do you bend or break? Preventing online banking fraud victimization through online resilience’.

Technische perfectie niet voldoende

Bestrijding van fraude is niet enkel op te lossen met technische maatregelen. Online aanvallen zijn steeds vaker gericht op de gebruikers. Daarom is het belangrijk om te kijken wat de rol van de eindgebruikers hierbij is. Mensen zien fraude met internetbankieren niet echt als een groot risico. Natuurlijk is de mogelijke impact van online bankfraude ernstig maar toch wordt de kans om zelf slachtoffer te worden, ingeschat als erg klein. De mate van vertrouwen in de technische voorzieningen bij internetbankieren is vrij groot. Maar in momenten van onoplettendheid, wordt onbewust persoonlijke informatie, zoals beveiligingscodes, weggegeven aan fraudeurs omdat frauduleuze berichten overkomen als betrouwbaar.

Kans op slachtofferschap

Omdat de meeste mensen zichzelf niet als potentieel slachtoffer zien is in het onderzoek nader bekeken of aan te duiden is wie meer risico loopt en wie minder. Eerdere slachtoffers zijn verdeeld over sekse, leeftijd en opleidingsniveau. Duidelijke kenmerken konden niet worden geïdentificeerd. Dit suggereert dat iedereen tot op zekere hoogte gevoelig is voor slachtofferschap van online bankfraude.

Wel is een verschil te zien in het herstel en de impact op slachtoffers. Sommigen hebben slechts een paar dagen last van psychologische en emotionele effecten zoals schaamte en stress, anderen ondervinden nadelige gevolgen op langere termijn. De impact van frauduleuze incidenten mag daarom ook niet worden onderschat.

Met psychologie in de verdediging

Jurjen Jansen heeft voornamelijk onderzoek gedaan naar slachtofferschap van online bankfraude en veilig online gedrag. De focus lag hierbij specifiek op de menselijke aspecten. Het onderzoek laat zien dat een goede beveiliging in de hoofden van de mensen zit. Fraudeurs gebruiken handige psychologische trucs die het maken van een foutieve beslissing bij de eindgebruikers vergroten. Het lijkt eenvoudiger voor criminelen te zijn om eindgebruikers aan te vallen met behulp van psychologie in plaats van technologie rondom internetbankieren. De knapste koppen op het gebied van informatiebeveiliging kunnen niet voorkomen dat eindgebruikers hun beveiligingscodes weggeven.

Weerbaar voor de toekomst

Gezien de verdere digitalisering van onze samenleving en de toenemende afhankelijkheid van informatiesystemen, is het zaak dat mensen mee ‘buigen’ met de ontwikkelingen en online weerbaar worden. Dit is nodig om te voorkomen dat mensen mogelijk slachtoffer worden. Eindgebruikers worden voortdurend geconfronteerd met potentiële dreigingen en het is een utopie te denken dat mensen zich te allen tijde kunnen beschermen. Eindgebruikers moeten zich bewust zijn van hoe sommige mensen de mogelijkheden van internet misbruiken en daarop alert zijn .

Over Jurjen Jansen

Jurjen Jansen heeft na de bachelor Communication and Multimedia Design en master Communication Studies gewerkt aan onderzoek naar de elektronische overheid bij de faculteit Gedragswetenschappen van de Universiteit Twente. Vandaag de dag is hij als onderzoeker verbonden aan de onderzoeksgroep Cybersafety bij NHL Stenden Hogeschool en de Politieacademie. Hij onderzocht vraagstukken over jongeren en internetveiligheid, de aard en omvang van cybercrimeslachtofferschap onder Nederlandse burgers en de digitale veiligheid van het midden- en kleinbedrijf. De expertise van Jansen ligt vooral op de gedragsmatige kant van informatiebeveiliging, zijn promotieonderzoek spitst zich toe op de vraagstukken rondom slachtofferschap van online fraude en (on)veilig online gedrag.

Promotie

Jurjen Jansen verdedigt zijn proefschrift ‘Do you bend or break? Preventing online banking fraud victimization through online resilience’ op vrijdag 22 juni 2018 om 16.00 uur bij de Open Universiteit in Heerlen. Promotor is prof. dr. W. Ph. Stol, hoogleraar politiestudies (Open Universiteit) en lector cybersafety (NHL Stenden Hogeschool en Politieacademie) en co-promotor is dr. N. Kop, lector criminaliteitsbeheersing en recherchekunde (Politieacademie).