Subsidie voor onderzoek naar tegengaan hate speech op sociale media platforms

Hoe is jullie samenwerking tot standgekomen?

In dit geval kwam iets positiefs uit iets negatiefs. Ik ontmoette Saif Shahin namelijk op het Malieveld tijdens de demonstratie over de onderwijsbezuinigingen, waar we onze gedeelde interesse in onderzoek naar hate speech ontdekten. Naar aanleiding van dit gesprek zijn we samen met Sagnik en Eleonora tot het voorstel “Deplatforming hate” gekomen.’

Wat gaan jullie precies onderzoeken?

‘We willen hate speech op sociale media in Nederland, de VS, het VK, India en Zuid-Afrika in kaart brengen, een meertalig onderzoek dus. Hierbij onderzoeken we welke termen in zwang zijn en in welke context. En hoe passen die termen in ontwikkelingen wereldwijd. Door de bank genomen richt onderzoek in deze richting zich vooral op de westerse wereld, maar vanuit de missie van het Digital South Research Lab willen wij breder kijken.’

Hoe pakken jullie dit methodologisch aan?

‘We identificeren een groep termen, en kijken dan welke berichten daarover worden geplaatst in die landen op sociale media platforms (bijvoorbeeld X of BlueSky). Webcraping noemen we dat. En dan onderzoeken we hoe die berichten worden ingezet in discussies. Het gaat dan om duizenden tot honderdduizenden berichten. Vervolgens zullen we de inzichten uit deze berichten vertalen naar beleidssuggesties in samenspraak met onze maatschappelijke partner, The Londen Story, een advocacy group tegen mensenrechtenschendingen. Zij zijn erop gericht om maatschappelijke en beleidsaspecten tegen hate speech te ondersteunen en hebben al inzichten en white papers daarover die ze delen.
Wel is het zo dat dit soort onderzoeken recentelijk moeilijker zijn geworden omdat bedrijven meer dan vroeger hun data beschermen. We willen zo breed mogelijk zoeken, maar ook specifiek zoals op een term als migratie, dat zowel in Nederland als de VS een hot topic is. Maar is dat in de Digital South ook het geval? Dat zou je per land kunnen gaan benoemen en vergelijken.’

Intervenieren helpt

Ten Thij deed in een eerdere studie met een post doc en een promovendus onderzoek naar het verspreiden van misinformatie over Oekraïne in sommige randgroepen in Duitsland in 35 Facebook groepen. ‘We deden daar twee soorten interventies: debunking: een specifiek feit wordt ontkracht. En source exposure: waarin je aangeeft dat de bron onbetrouwbaar is. Soms kwam het bericht eerst bij moderator en dan kregen we antwoord dat we niet zomaar mochten interveniëren. Maar toch zagen we wel effect: er verschenen minder desinformatie links. Dat kwam waarschijnlijk omdat de moderator zich meer bewust is dat andere mensen meekijken en hij zal plaatsing van een volgend bericht niet zomaar toestaan. Het liet voor ons de meerwaarde zien van een actieve houding van het aan de kaak stellen van desinformatie.
Maar de grens tussen censuur en vrijheid van meningsuiting blijft mensenwerk. Is er een waarheid of is er een beeld waar je naar kijkt? In de toegepaste wiskunde waar ik uit voortkom, is een stelling waar of onwaar. In de echte wereld is informatie grijs. Om daar mee te werken is een mooie uitdaging.’

Wat hoop je te bereiken met het onderzoek?

‘Hoe maak je de kentering van het wij-zij denken en het vingerwijzen, de negatieve connotatie die hate speech oproept? Hoe kom je tot wederzijds respectvol gesprek tussen partijen die het niet eens zijn met elkaar? Daar gaat het om. Concreet: wat ik heel mooi zou vinden, is als we op basis van wat we uit de berichten halen een goed advies kunnen geven voor beleid. In Europa hebben we anders dan in de VS al een andere afslag genomen waar het gaat om privacy, maar specifiek beleid schrijven over wat mag en niet mag in de sociale media is erg lastig. Ik hoop dat ons onderzoek tot die vervolgactie zou kunnen leiden.’

Het project is getiteld: Deplatforming hate: Countering hate speech on social media in the Netherlands and beyond. De termijn is een jaar.