Hoe Mosaic het internet veranderde

Aanstaande woensdag is het twintig jaar geleden dat de Mosaic-browser werd uitgebracht, de oerbrowser die aan de wieg staat van alle huidige webbrowsers. Maar Mosaic en zijn opvolger Netscape bepaalden niet alleen technische standaarden. Zonder Mosaic zou de huidige interneteconomie niet eens hebben bestaan.

Op 23 januari 1993 liet het National Center for Supercomputing Applications (NCSA) van de University of Illinois Urbana-Champaign versie 0,5 van Mosaic los op het toen nog rudimentaire en voornamelijk door wetenschappers gebruikte World Wide Web. Surfen op het web voor die tijd ging of met tekstgebaseerde browsers of met Gopher, waarmee je als een soort sprinkhaan van link naar link hopte. Ideaal was anders.

De ontwikkeling van Mosaic was eind 1992 al begonnen, al kwam de browser niet helemaal uit de lucht vallen. De voorloper ViolaWWW van Pei-Yuan Wei bestond reeds voor UNIX. En die browser was weer geïnspireerd door HyperCard, een interactieve kaartenbak van Apple. Maar UNIX was niet de meest aansprekende omgeving voor de studenten thuis, die ook toen al veelal achter Macs of Windows pc’s zaten.

Ontwikkelaars Marc Andreessen en Eric Bina wilden daarom een grafische browser ontwikkelen voor die populaire computers, maar ook zij waren niet voorbereid op wat er komen zou. Aanvankelijk had de browser slechts als doel om het vinden van elektronische documenten bij universiteiten via het web te vergemakkelijken, maar de doorbraak zat hem nou juist in de mogelijkheid om afbeeldingen te integreren in de tekst, in plaats van deze in een apart venster te tonen. Bovendien kon dezelfde software worden gebruikt voor het ophalen van informatie van andere internetprotocollen, zoals Gopher en FTP.

En dus gebeurde er iets wat niemand voor mogelijk had gehouden. Mosaic inspireerde velen om ook buiten universiteiten om webpagina’s te ontwikkelen, bijvoorbeeld over hun hobby’s. Iedereen zag nu met eigen ogen de mogelijkheden van het internet. In negen maanden tijd had Mosaic één miljoen gebruikers, gelet op het aantal internetaansluitingen in die tijd een indrukwekkend aantal.

Maar toen Andreessen niet hoofd ontwikkeling mocht worden van Mosaic, besloot hij de universiteit te verlaten. Hij nam zijn volledige ontwikkelteam mee om samen met James Clark, oprichter van Silicon Graphics, in Silicon Valley Mosaic Communications op te richten, het bedrijf dat de browser commercieel zou exploiteren. Dat was echter tegen het zere been van University of Illinois Urbana-Champaign die dreigde met juridische stappen. De broncode en de naam waren eigendom van de universiteit. Andreessen moest in korte tijd een eigen browser ontwikkelen. Nog datzelfde jaar zag Netscape Navigator – werknaam Mozilla, de Mosaic-killer – het levenslicht.

Invloed

Andreessen nam in 1994 een besluit dat verregaande invloed zou hebben op de interneteconomie van de jaren negentig. Na een hevige interne discussie besloot Andreessen dat Netscape gratis zou worden verspreid. Zo kon snel marktaandeel worden veroverd, net als met Mosaic, en inkomsten zouden moeten komen van nevenproducten zoals webservers. Dat had Andreessen goed gezien: Netscape werd binnen enkele maanden de standaard voor het web. Het freemium-model was daarmee geboren en zou nooit meer weggaan.

Netscape introduceerde nog een ander fenomeen: de internet IPO, nog geen anderhalf jaar na de oprichting, ongehoord in die tijd aangezien de meeste beursgenoteerde bedrijven niet jonger waren dan drie jaar. Toen de beurs in augustus 1995 na een hectische dag sloot, bleek het bedrijf 2,3 miljard dollar waard. De internetboom was daarmee een feit.

Nog geen twee jaar later was het sprookje alweer voorbij. Ook dat was internet. Microsoft nam via het bedrijf Spyglass een licentie op de oorspronkelijke Mosaic browser om die samen met het besturingssysteem Windows 95 op de markt te brengen. Twee jaar later had Internet Explorer Netscape al ingehaald. Netscape moest worden gered door AOL, dat in 2003 de laatste Netscape-techneuten op straat zette.

Wonderboy Andreessen verdween uit de schijnwerpers met zijn bedrijf Loudcloud, maar is twintig jaar na de lancering van Mosaic sterker terug dan ooit. Als investeerder van Andreessen Horowitz heeft hij belangen in ongeveer elk internetbedrijf dat er toe doet: Facebook, Groupon, Twitter en Zynga, om er maar enkele te noemen. Gelauwerd is hij nog niet, maar dat moment zal ooit eens komen.

Mosaic overleed officieel al in 1997, maar zijn geest waart nog altijd rond. In de browser Firefox, gebaseerd op de broncode van Netscape, en in Googles Chrome, waarvan de eerste versies door ontwikkelaars van Firefox werden geprogrammeerd. Zonder Mosaic had het World Wide Web er ongetwijfeld heel anders uitgezien, maar het internet al helemaal.

Video: Bloomberg Game Changers: Marc Andreessen.