Niet AI, maar wendbaarheid bepaalt de winnaars van morgen

Technologie versnelt alles, maar zonder strategische focus leidt snelheid tot chaos. Het verschil tussen winnaars en achterblijvers is de kunst om technologie slim te verbinden met data, menselijk inzicht en een flexibele organisatiestructuur.

Nu is AI the next big thing, totdat de volgende hype zich aandient. De echte vraag is: hoe zorg je ervoor dat je organisatie wendbaar blijft, ongeacht welke technologie de volgende golf bepaalt? Nummer één blijven in de markt betekent tijdig meebewegen. Kodak, Nokia en BlackBerry zagen technologische ontwikkelingen als digitale fotografie, smartphones en touchscreens wél aankomen, maar onderschatten de snelheid en impact ervan. Inzicht zonder actie is funest. Achteraf is dat natuurlijk makkelijk concluderen, maar hoe herken je nú of je de aansluiting dreigt te missen?

• Medewerkers die vragen stellen over trends en marktontwikkelingen, maar daar geen richting voor krijgen.
• Kerncijfers die verslechteren zonder duidelijke verklaring of tegenmaatregelen.
• Een onduidelijk concurrentiebeeld: hoe sta je ervoor ten opzichte van de rest van de markt?.

De markt verover je niet door blind in te springen op trends, maar in het systematisch werken aan organisatiedoelen. Technologie is daarin een versneller, maar geen leidend principe. Dat blijft je marktstrategie en de mate waarin je veranderingen kunt verankeren in de organisatie: wendbaarheid. Hoe werkt dat samenspel in de praktijk?

Timing is alles

Wendbaarheid draait meer om timing dan alleen om snelheid. Google Glass, Quibi, Uber’s zelfrijdende auto’s en Microsoft Zune zijn allemaal voorbeelden van bedrijven die té snel meegingen in een technologische hype zonder een duidelijke strategische onderbouwing. Enerzijds leven we in een tijdperk van instant gratification waarin marktleiders de lat steeds hoog leggen. Anderzijds wil je traditionele klanten niet afschrikken door overhaaste veranderingen. Wendbaarheid betekent balanceren tussen innovatie en stabiliteit.

De beste manier om strategisch te versnellen? Begin klein. Vaak is er laaghangend fruit: verbeteringen die relatief eenvoudig en veilig te implementeren zijn en direct waarde opleveren. Zeker met generatieve AI zijn er tal van praktische toepassingen voor bijna elke afdeling te bedenken. Maar hoe groter de schaal van verandering, hoe groter de kans dat er meerdere afdelingen geraakt worden. En daar wordt het complex. Zoals het PIM Trendrapport 2025 (leadgeneratiemuur) benadrukt, zorgt de overvloed aan trends en technologische ontwikkelingen ervoor dat organisaties juist moeten leren filteren wat echt bijdraagt, in plaats van blind op verandering in te springen.

Timing draait om het juiste evenwicht tussen analyse en actie. Het is dan ook de grootste succesfactor voor startups, zoals Bill Gross uitlegt in deze TED-talk. Voldoende data en inzichten moeten een experiment rechtvaardigen, maar te veel analyse leidt tot besluiteloosheid en gemiste kansen. De grootste valkuil? Afwijken van een bewezen strategie en daarmee je klanten wegjagen. Technologie is geen doel op zich. De doelen blijven continuïteit, groei en concurrentiekracht. Maak dan ook dáár de businesscase voor: met slimme, onderbouwde besluitvorming.

Van besluitvorming naar actie

Technologie dwingt bedrijven kritisch na te denken: hoe kunnen we de eindklant beter en persoonlijker bedienen? Waarom werken we nog op deze manier? De vraag is niet alleen wat generatieve kan, maar of je organisatie openstaat voor de inzichten en uitdagingen die het met zich meebrengt. Dit is waar wendbaarheid in de praktijk wordt vormgegeven door besluitvorming: wie bepaalt hoe AI wordt ingezet, welke data worden gebruikt en aan welke doelen het kan bijdragen? Past dit bij wie we zijn?

Besluitvorming is een kerngebied waarin technologie kan ondersteunen, mits de organisatie wendbaar genoeg is om de juiste keuzes te maken. Volgens het IBM-rapport CEO decision-making in the age of AI (pdf) gebruikt 43 procent van de CEO’s generatieve AI om strategische beslissingen te ondersteunen, dus niet om ze te vervangen. Blind vertrouwen op technologie zonder strategie leidt tot ruis, weerstand en slecht geïnformeerde beslissingen. De sleutel is daarom niet technologie op zichzelf, maar de context waarin je haar inzet. Die context kent altijd een menselijk component: de mensen die het uitvoeren en wiens werk verandert, en de klanten die een andere klantbeleving voorgeschoteld krijgen. Kies daarom één concreet business vraagstuk en voer een gecontroleerd experiment uit. Dit creëert niet alleen waarde, maar helpt medewerkers vertrouwen op te bouwen in technologie en het proces.

Voor succesvolle implementatie is mandaat en draagvlak essentieel. AI-adoptie mag geen exclusief IT-feestje zijn, maar moet vanaf de bestuurskamer worden gedragen. Succesvolle tests en pilots moeten zichtbaar worden gemaakt binnen de organisatie, zodat AI geen abstract concept blijft, maar een tastbare verbetering van werkprocessen. Zonder strategische inbedding en betrokkenheid van leiderschap blijft AI een verzameling losse experimenten zonder duurzame impact.

Experimenteren is noodzaak, geen optie

Elke business is anders en maar weinig universeel toegankelijke tools werken direct perfect. Er is afstemming nodig om te achterhalen waar de sweet spot zit voor jouw organisatie: dat betekent wendbaarheid. Dat vraagt om een organisatiecultuur waarin leren en experimenteren centraal staan en waar nieuwsgierigheid wordt gewaardeerd op alle niveaus, van directie tot werkvloer. Medewerkers die ruimte krijgen om te testen en fouten te maken, ontwikkelen eigenaarschap en worden drijvende krachten achter innovatie. Maar in veel bedrijven blijft “fouten maken mag” een loze belofte. Zodra iets misgaat, overheerst de afrekencultuur en verdwijnt de experimenteerdrang.

Echte wendbaarheid ontstaat in een omgeving waarin aannames continu mogen worden uitgedaagd en experimenten niet worden gezien als risico, maar als essentieel leerproces. Dit betekent niet roekeloos innoveren, maar methodisch testen en valideren.

Een kritische blik op technologie blijft daarbij nodig. AI is geen wondermiddel, zo blijkt keer op keer. De wereld hangt aan elkaar van buzzwords — Phygital experiences, unified commerce, hyperpersonalisatie en nu generatieve AI — maar een hype achternalopen zonder strategische onderbouwing is slechts window dressing. Pas wanneer AI is verankerd in de kern van de organisatie, met ethiek en transparantie als fundament, wordt het waardevol. Uiteindelijk draait wendbaarheid niet om technologie zelf, maar om de mindset: hoe flexibel is een organisatie om de juiste technologie op het juiste moment te omarmen?

AI-geletterdheid: snappen hoe, niet alleen wat

AI is slechts zo krachtig als de mensen die ermee werken. Toch wordt AI-geletterdheid vaak onderschat, terwijl het sinds 1 februari 2025 zelfs voor werkgevers verplicht is om medewerkers te trainen in AI. Medewerkers moeten niet alleen weten wat AI kan, maar vooral hoe ze het effectief inzetten. Begrijpen ze hoe een prompt context beïnvloedt? Weten ze wanneer AI-output moet worden bijgestuurd? Dit geldt net zo goed voor leiders: CEO’s die AI zelf toepassen, snappen sneller de kansen en risico’s.

Wendbare organisaties zien AI-geletterdheid niet als doel, maar als middel om bedrijfsprocessen te verbeteren. Een AI-geletterdheidscan helpt te bepalen waar je organisatie staat: hoeveel kennis is er al, waar zitten de hiaten en welke teams gebruiken AI zonder duidelijke richtlijnen? Een korte enquête of een serie gesprekken geeft al praktisch inzicht. Volgens recente cijfers van het CBS gebruikt 22,7 procent van de Nederlandse bedrijven al minstens één AI-technologie, waarbij grote bedrijven met meer dan medewerkers vooroplopen met 59,2 procent adoptiegraad.

Duidelijke communicatie en kleine, praktische experimenten zorgen ervoor dat AI-geletterdheid breed wordt verankerd. Dit voorkomt dat AI een losstaand project blijft en zorgt ervoor dat iedereen snapt hoe en waarom het wordt ingezet.

Wendbaarheid is nieuwsgierigheid in actie

Van besluitvorming tot klantverwachtingen: technologie verandert alles. Ook hoe we werken. De kunst is om je strategie leidend te houden, technologie als middel te blijven zien en gestaag te werken aan een wendbare organisatie. Dat begint allemaal bij nieuwsgierigheid: zie je technologie als kans om slimmer te werken, of als iets dat opgelegd wordt? De bedrijven die vooroplopen in de markt zijn niet per se de snelste adopters, maar degenen die graag willen achterhalen hoe ze hun doelen beter kunnen bereiken. Medewerkers die ruimte krijgen om te testen en te leren, brengen vanzelf nieuwe inzichten mee die de business vooruithelpen.

Maar wendbaarheid ontstaat niet vanzelf. Het vereist een veilige omgeving en steun van het C-level. Stakeholdermanagement is cruciaal, vooral in grotere organisaties waar verandering vaak traag gaat. Wil je wendbaarheid vergroten? Breng disciplines bij elkaar en laat teams zowel interne als externe kansen verkennen. Wendbaarheid dwing je niet af: je versnelt het door nieuwsgierigheid ruimte te geven.

AI ontwikkelt zich razendsnel, maar zonder een wendbare strategie blijft het slechts een instrument zonder richting. De winnaars van morgen zijn niet de bedrijven met de nieuwste technologie, maar de bedrijven die de flexibiliteit hebben om technologie op het juiste moment en voor het juiste effect op hun business in te zetten. Winnaars zijn wendbaar.

Over de auteur: Andries Hiemstra is Founder & Evangelist bij [ah]consulting.