2020: de vermaaksindustrie worstelt met het nieuwe normaal

De horeca en de vermaakindustrie hebben het afgelopen jaar de hardste klappen gekregen omdat ze zich moeilijker konden aanpassen aan het nieuwe normaal dan andere sectoren. Tussen de twee lockdowns mochten bioscopen bijvoorbeeld maar een beperkt aantal bezoekers ontvangen. Veel premières zijn verplaatst naar 2021.

Voor de grote filmstudio’s was er ten minste nog een alternatief. Zij konden uitwijken naar streamingsdiensten als Netflix, Disney+ en HBO. Volgens PricewaterhouseCoopers (PwC) is de omzet van bioscopen dit jaar wereldwijd met 66 procent gedaald, terwijl streamingsdiensten hun omzet hebben verdubbeld van 46,6 miljard dollar naar 86,6 miljard dollar.

Voor het eerst besloot Disney om zijn film Mulan in première te laten gaan op de eigen streamingdienst Disney+. Abonnees moesten 30 dollar extra betalen om de film te kunnen zien. Alleen in de eerste week leverde dat in de VS 250 miljoen dollar op. Warner gaat hetzelfde doen bij HBO. De streamingzender wordt volgend jaar niet toevallig versneld uitgerold naar Europa.

Ook het Nederlandse Pathe Thuis zag haar omzet dit jaar groeien met 65 procent. Fors meer dan de toch al 40 tot 50 procent groei per jaar van de afgelopen jaren.

De dochteronderneming van de bioscoopexploitant lanceerde tevens plannen voor nieuw concept: The (Any)Thing, een mini bioscoop die je als kijker kunt afhuren en waar je zelf bepaalt welke film je op een door jou gekozen tijdstip gaat zien.

Of er sprake is van een kantelpunt, zoals links en rechts wordt gesuggereerd, is echter de vraag. De meeste omzet wordt toch nog altijd gerealiseerd in de klassieke bioscoopzaal.

De verschuiving van bioscoopzaal naar de huiskamer is technisch niet zo moeilijk te realiseren. Voor Nederlandse theatermakers en muzikanten was die overstap het afgelopen jaar heel wat uitdagender.

Meteen na de eerste (beperkte) lockdown namen Nederlandse artiesten het initiatief om huiskamervoorstellingen te organiseren. ShowBird.com, naar eigen zeggen het grootste boekingsplatform voor live-entertainment in Nederland, lanceerde een portaal waarmee artiesten vanuit huis tegen betaling liveoptredens kunnen verzorgen.

Het Noord Nederlands Toneel (NNT) in Groningen experimenteerde met een virtuele omgeving, evenals het Internationaal Theater Amsterdam (ITA). Onder de noemer ITALive werden voorstellingen live in de Amsterdamse schouwburg gespeeld (zonder publiek) en direct de huiskamer in gestreamd.

Poppodium Doornroosje kocht vijf nieuwe camera’s en een videomixer aan.

Mojo en Vodafone lanceerden eerder dit jaar ‘Larger Than Live’: een virtuele concertreek in de Ziggo Dome die vanuit huis bijgewoond kon worden. Via de smartphone bepaalde de kijker zelf de positie van de camerastandpunten en waren er ‘interactiemogelijkheden’ met de artiest. Na augustus zijn er echter geen nieuwe concerten meer aangeboden.

Artiesten lopen tegen belangrijke beperkingen aan: optreden voor camera’s zonder respons van het publiek valt niet mee. Ook liet de kwaliteit van in allerijl opgetuigde online projecten nogal eens te wensen over, waardoor kijkers zijn afgehaakt.

Toch waren er ook successen. Het jaarlijkse Defqon Weekend Festival besloot deze zomer een online alternatief te organiseren met in totaal optredens van meer dan 80 artiesten. De 72-uur durende uitzending, compleet met Zoom Rooms, wist acht miljoen kijkers uit 140 verschillende landen te trekken. Duizenden huiskamers werden volledig omgetoverd tot mini-campings met tenten en slaapzakken.

In het buitenland is het thuisconcert inmiddels een serieus alternatief voor liveconcerten. Kylie Minogue gaf op 7 november, een dag nadat haar album Disco verscheen, een livestreamconcert. Kaartjes kostten 17,50 euro. Oudejaarsnacht kent een record aantal (pay-per-view) livestreams van onder meer Justin Bieber, Jason Isbell, Bob Weir, Melissa Etheridge en Michael Franti.

In Nederland organiseert Maarten Schulz, grondlegger van het online festivalplatform Follow the Beat, vanavond en vannacht het digitale festival Goodbye2020 met 40 ‘dikke streams’ en meer dan 250 optredens.

Veteraan Todd Rundgren gaat vanaf februari een virtuele tournee organiseren. De ‘toer’ met vooral veel nummers van zijn album Nearly Human uit 1989, omvat 25 optredens die virtueel gesitueerd zijn in verschillende grote steden als Phoenix, New York, Buffalo, Virginia Beach en Chicago.

Elk optreden wordt opgenomen in Chicago, maar daar worden lokale elementen aan toegevoegd. De concerten kunnen ook alleen worden bekeken door mensen die uit een bepaald postcodegebied komen.

Eurosonic Noorderslag moet het 35-jarig jubileum volgende maand noodgedwongen ook virtueel organiseren. ‘We zijn met de digitale versie iets aan het leren wat we eigenlijk niet willen,’ zegt organisator Ruud Berends tegen Entertainment Business.

Er wordt door de sector wel serieus gekeken naar hybride oplossingen om het bereik te vergroten en om nieuwe verdienmodellen aan te boren. ID&T praatte onder meer met Zoom over nieuwe mengvormen van online entertainment.

Nederlandse artiesten hoopten dat in najaar meer publiek kon worden toegelaten in schouwburgen en theaters, inmiddels zit alles weer op slot. Ook twee experimentele evenementen die Mojo en ID&T mogen organiseren in Ziggo Dome en bij Biddinghuizen, waarbij bezoekers in ‘bubbels’ van 250 personen naar binnen gelaten worden, kunnen niet op korte termijn plaatsvinden.

De sector houdt er wel rekening mee dat liveconcerten vanaf de zomer weer mogelijk zijn, maar wel met een digitaal test- of vaccinatiebewijs. Mojo heeft de eerste liveconcerten voor september 2021 ingepland.

Laatste uit een serie van terugblikken op 2020