30 jaar geleden: de geboorte van de hypermedia browser

Het World Wide Web kreeg pas echt vleugels met de ontwikkeling van de Mosaic browser in januari 1993, mede dankzij de populariteit van het kort daarvoor geïntroduceerde Windows 3.1. Maar dertig jaar geleden kreeg het World Wide Web al zijn huidige contouren dankzij de komst van de Viola Web Browser. Die de pech had dat hij alleen op UNIX draaide.

Tim-Berners Lee kwam midden jaren tachtig als software adviseur te werken voor CERN, het Europese laboratorium voor deeltjesfysica in Zwitserland. Hij ontwikkelde er het databasesysteem ENQUIRE, waarin voor het eerst hyperlinks werden gebruikt, een manier om wetenschappelijk onderzoek beter digitaal vindbaar te maken door documenten aan elkaar te koppelen.

Hij werkte dit concept verder uit tot het World Wide Web en schreef de eerste webbrowser op NeXTcube, de computer die Steve Jobs na zijn vertrek bij Apple had ontwikkeld.

Maar die eerste webbrowser leek in de verste verte niet op wat we nu hebben. Wetenschappelijke documenten werden in die jaren eigenlijk beter ontsloten via Gopher, waarin informatie via een boomstructuur van keuzemenu’s beschikbaar werd gesteld.

Het World Wide Web was augustus 1992 amper 1 jaar oud. Niemand dacht nog aan een internet buiten de universiteiten, ook e-commerce en sociale media waren nog heel ver weg.

Het is dus geen wonder dat de eerste toepassingen voor het World Wide Web werden gerealiseerd voor computersystemen die destijds gemeengoed waren in het hogere onderwijs. En dat was vooral UNIX.

Voor dit systeem werd in 1992 de ViolaWWW browser ontwikkeld door ‎‎Pei-Yuan Wei‎‎ van de ‎‎Universiteit van Californië in Berkeley‎‎. Hij was daartoe geïnspireerd door HyperCard, een Apple programma waarbij multimedia kaarten aan elkaar konden worden gekoppeld.

Het werd ook de eerste browser met een bladwijzerfunctie, waarmee je favoriete pagina’s kon opslaan. Het programma had knoppen om heen en weer te gaan en een geschiedenisfunctie zodat je kon zien welke pagina’s je had bekeken. Het was met andere woorden eigenlijk de eerste echte webbrowser.

Maar ViolaWWW zou niet voor de populariteit van het World Wide Web zorgen. In 1992 waren er zegge en schrijve 10 websites en een onbekend aantal gebruikers.

De revolutie kwam pas met Mosaic, de browser die werd ontwikkeld door het National Center for Supercomputing Applications (NCSA) van de Universiteit van Illinois in Urbana-Champaign. Het programma was direct geïnspireerd door de Viola Web browser, maar had als belangrijkste voordeel dat hij verkrijgbaar was voor Apple en Windows pc’s. En daarmee voor heel veel studenten. Die het gratis verspreidde programma massaal omarmden.

De Viola browser was al gauw vergeten, een Windows en Apple versie is er nooit gekomen, maar werd nog wel de inzet voor een patentoorlog tegen Microsoft, die inmiddels de Internet Explorer had ontwikkeld.

De huidige topbrowsers Edge, Chrome, Firefox en Safari zijn stuk voor stuk schatplichtig aan de vergeten oerbrowser van Viola.