Dagboek Anne Frank online als protest tegen auteurswetbeperkingen

Vanaf vandaag is de volledige versie van het dagboek van Anne Frank online te lezen. Maar alleen in Polen omdat er in de meeste landen van de Europese Unie nog auteursrecht op rust. Diverse belangengroepen doen met de publicatie een oproep om het auteursrecht in de EU te harmoniseren, zodat historisch waardevolle documenten eerder (online) gedeeld kunnen worden.

Vandaag, op World Intellectual Property Day, publiceert het Poolse Centrum Cyfrowe de oorspronkelijke versie van het dagboek van Anne Frank op annefrank.centrumcyfrowe.pl. Het is de eerste keer dat de oorspronkelijke tekst van Anne Frank volledig online beschikbaar is.

Met deze publicatie willen Centrum Cyfrowe, Kennisland en de COMMUNIA Association for the Public Domain de in hun ogen ‘absurd lange duur’ van het auteursrecht in de Europese Unie en het gebruik van geo-blocking aan de kaak stellen. Geoblocking is het blokkeren van auteursrechtelijk beschermd materiaal in bepaalde landen.

Anne Frank overleed in 1945, waardoor haar teksten nu in het publieke domein zouden moeten vallen. Toch is toegang tot haar oorspronkelijke teksten nog steeds zeer beperkt.

Het dagboek van Anne Frank is in 1947 gepubliceerd onder de titel ‘Het Achterhuis’ en is sindsdien vertaald in meer dan 60 talen. De uitgave van Het Achterhuis is samengesteld door Annes vader Otto Frank uit twee oorspronkelijke versies van Annes dagboeken. De eerste versie schreef Anne Frank tussen 14 juni 1942 en 1 augustus 1944. De tweede versie bevat herschreven onderdelen en toevoegingen.

De vandaag gepubliceerde (eerste) versie van het dagboek valt in Nederland en nog een aantal EU-landen onder auteursrecht tot ten minste 2037. Dit vanwege het feit dat postuum gepubliceerde werken tot de implementatie van de geharmoniseerde EU-beschermingstermijn in 1995 tot 50 jaar na hun eerste publicatie beschermd waren.

Deze uitzondering bestaat sinds 1995 niet meer, maar omdat het dagboek van Anne Frank in 1986 (postuum) gepubliceerd is door het Nederlands instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies (NIOD), valt het nog onder deze pre-1995-regeling. Als gevolg hiervan zijn de werken tot 2037 beschermd.

Het Anne Frank Fonds gebruikt zijn auteursrecht om online publicatie van elk van de versies te voorkomen. In 2015 klaagde het fonds onder meer het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis aan om online publicatie van een geannoteerde oorspronkelijke versie te voorkomen.

De organisaties willen daarom dat de duur van het auteursrecht in de EU standaard wordt beperkt tot 50 jaar na het overlijden van de auteur. Daarnaast wil men het Anne Frank Fonds (de rechthebbende van alle werken van Anne Frank) vragen om dit belangrijke historische document rechtenvrij te maken of online publicatie toe te staan onder een Creative Commons-licentie.