Europese toezichthouders werken aan standpunt ‘pay or okay’-model online platforms

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) gaat samen met de Noorse en Duitse toezichthouder een Europese procedure starten over privacy en gepersonaliseerde advertenties. De toezichthouders willen samen met alle EU-collega’s een duidelijk oordeel gaan geven over de manier waarop online platforms toestemming van gebruikers krijgen voor het laten zien van gepersonaliseerde advertenties.

Zo zijn er online platforms die stellen dat mensen alleen nog maar gratis gebruik kunnen blijven maken van het platform als zij ermee instemmen dat hun persoonsgegevens worden gebruikt voor gerichte advertenties.

De European Data Protection Board (EDPB), waarin Europese privacytoezichthouders zoals de AP zitten, zal binnen acht weken een standpunt over deze kwestie innemen.

Online platforms mogen alleen met toestemming van gebruikers gepersonaliseerde advertenties laten zien. Dat blijkt uit eerdere Europese uitspraken. In de praktijk maken sommige platforms gebruik van het ‘pay or ok’-model. Gebruikers moeten dan een maandelijks bedrag betalen als zij niet akkoord gaan met het gebruik van hun persoonsgegevens voor gerichte advertenties. Zij krijgen dan geen gerichte advertenties meer te zien.

De privacyautoriteiten willen samen met alle EU-collega’s in EDPB-verband snel een standpunt innemen over de vraag of een ‘pay or okay’-model mag volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).

De AVG schrijft voor dat bedrijven die persoonsgegevens verwerken daarvoor een wettelijke grondslag moeten hebben, bijvoorbeeld toestemming. Toestemming moet je vrijelijk kunnen geven, zonder dat je onder druk wordt gezet. Ook moet je de keuze kunnen hebben om te weigeren dat een bedrijf jouw persoonsgegevens verwerkt. En dat mag dan geen nadelige gevolgen hebben.

De vraag is of ‘pay or ok’-beleid hieraan voldoet. Op dit moment is er nog geen eenduidige Europese aanpak; nationale toezichthouders gaan hier verschillend mee om.

Het beleid om toestemming te geven of te betalen is in het bijzonder problematisch wanneer het gaat om grote en populaire online platforms met veel gebruikers. Gebruikers kunnen zich afhankelijk voelen van zulke platforms, bijvoorbeeld omdat hun vrienden, familie en collega’s deze ook gebruiken. Of omdat op die platforms belangrijke informatie of populaire content wordt gedeeld. Belangrijke vragen zijn of in zulke omstandigheden instemming met de verwerking van persoonsgegevens onder druk plaatsvindt, of de prijs wel eerlijk is en of afwijzing leidt tot nadelige gevolgen, in het bijzonder voor mensen met lage inkomens.